Кыргыз Республикасынын чет өлкөлөрдөгү мекемелеринин кызмат адамдары тарабынан нотариалдык иш–аракеттерди жасоонун тартиби жөнүндө НУСКАМА

Нотариат > Нотариалдык ишти жөнгө салган локалдык актылар >

3 тиркеме

Кыргыз Республикасынын чет өлкөлөрдөгү мекемелеринин кызмат адамдары тарабынан нотариалдык иш–аракеттерди жасоонун тартиби жөнүндө

НУСКАМА

Бул Нускама Кыргыз Республикасынын «Нотариат жөнүндө» Мыйзамынын 41–беренесине,Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2011–жылдын 11–ноябрындагы № 725 токтому менен бекитилген Кыргыз Республикасынын Консулдук уставына, Кыргыз Республикасынын башка ченемдик укуктук актыларына ылайык иштелип чыккан жана Кыргыз Республикасынын чет өлкөлөрдөгү мекемелеринин кызмат адамдарынын (мындан ары – консулдук кызмат адамы) нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруусунун тартибин аныктайт.

1. Жалпы жоболор

1. Кыргыз Республикасынын «Нотариат жөнүндө» Мыйзамынын 3–беренесинин 4–пунктуна ылайык, башка мамлекеттердин аймактарында нотариалдык иш–аракеттерди Кыргыз Республикасынын чет өлкөлөрдөгү мекемелеринин бул иш–аракеттерди жүргүзүүгө ыйгарым укуктуу кызмат адамдары жүргүзөт.

2. Кыргыз Республикасынын «Нотариат жөнүндө» Мыйзамынын 41–беренесине ылайык чет өлкөлөрдөгү мекемелеринин ыйгарым укуктуу кызмат адамдары төмөнкүдөй нотариалдык иш–аракеттерди жасайт:

1) Кыргыз Республикасынын аймагында турган кыймылсыз мүлктү ээликтен ажыратуу жөнүндө келишимдерди кошпогондо, бүтүмдөрдү күбөлөндүрөт;

2) мурас калган мүлктү кайтаруу үчүн чараларды көрөт;

3) мураска укук жөнүндө күбөлүк берет;

4) жубайлардын жалпы мүлкүндөгү үлүшкө менчик укугу жөнүндө күбөлүк берет;

5) документтердин көчүрмөлөрүнүн жана алардан көчүрмө бөлүктөрдүн аныктыгын күбөлөндүрөт;

6) документтердеги колтамганын аныктыгын күбөлөндүрөт;

7) документтерди бир тилден башка тилге которуунун тууралыгын күбөлөндүрөт;

8) жарандын тирүү экендигинин фактысын күбөлөндүрөт;

9) жарандын белгилүү бир жерде жүргөндүгүнүн фактысын күбөлөндүрөт;

10) жарандын фотосүрөттө тартылган адамга окшоштугун күбөлөндүрөт;

11) документтер берилген убакытты күбөлөндүрөт;

12) акчалай суммаларды жана баалуу кагаздарды депозитке кабыл алат;

13) аткаруу жазууларын жүргүзөт;

14) документтерди сактоого кабыл алат;

15) далилдерди камсыздайт;

16) деңиз протесттерин жасайт.

Кыргыз Республикасынын мыйзам актыларында Кыргыз Республикасынын чет өлкөлөрдөгү мекемелеринин ыйгарым укуктуу кызмат адамдары жасай турган башка нотариалдык иш–аракеттер да каралышы мүмкүн.

3. Нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашырууда консулдук кызмат адамы Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын жетекчиликке алат.

4. Эгерде консулдук кызмат адамы кайсы–бир себептерден улам өз функцияларын аткара албаса же консулдук кызмат адамдын кызмат орду убактылуу бош болсо, консулдук кызмат адамынын милдетин аткаруу алар турган мамлекеттин башка кызмат адамына же ошол мамлекеттеги Кыргыз Республикасынын дипломатиялык өкүлчүлүгүнүн дипломатиялык персоналынын мүчөлөрүнүн бирине жүктөлөт.

5. Консулдук кызмат адамы тарабынан жасалып жаткан нотариалдык иш–аракеттер жөнүндө ага белгилүү болуп калган маалыматтарды, анын ичинде дипломаттык кызматы же эмгек келишими токтогондон кийин да ачыкка чыгарууга тыюу салынат.

Эгерде жаран дене кемчиликтеринен, оорусунан же башка кандайдыр бир себептерден улам өзү кол кое албаса, анын тапшырмасы боюнча бүтүмгө, арызга же башка документке кол койгон жаранга, документтин котормосун жасаган котормочуга (сурдокотормочуга) жана башка адамдарга аларга белгилүү болуп калган маалыматтарды ачыкка чыгарууга тыюу салынат.

Жүзөгө ашырылган нотариалдык иш–аракеттер жөнүндө маалыматтар (документтер) анын атынан же тапшыруусу боюнча ошол иш–аракеттерди жүзөгө ашырган адамга гана берилет.

Жүзөгө ашырылган нотариалдык иш–аракеттер жөнүндө маалымкаттар (маалыматтар) соттун, прокуратуранын, тергөө органдарынын талабы боюнча алардын өндүрүшүндө турган иштерге байланыштуу берилет. Документтерди алуу жөнүндө талаптар токтом же аныктама түрүндө, же Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген башка тартипте таризделүүгө тийиш.

Чет өлкөлөрдөгү мекемелерден талап кылып алынган документтер милдеттүү түрдө кайтарылууга жатат.

Керээз жөнүндө маалымкаттар керээз калтыруучу каза болгондон кийин гана анын өлгөндүгү тууралуу күбөлүктү же өлүмү жөнүндө актынын жазууларынан көчүрмө көрсөтүлгөндө гана керээз кагазы боюнча жана мыйзам боюнча мураскорлорго же алардын мыйзамдуу өкүлдөрүнө гана берилет.

Жүзөгө ашырылган нотариалдык иш-аракеттердин жашырын сырынын бузулушуна күнөөлүү адамдар Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте кылмыш-жаза, жарандык жана укук бузуулар жөнүндө мыйзамдарда каралган жоопкерчиликти тартат.

6. Чет өлкөлөрдөгү мекемелеринде нотариалдык иш кагаздар Кыргыз Республикасынын мамлекеттик жана расмий тилдеринде жүргүзүлөт. Эгерде, нотариалдык иш–аракетти жүзөгө ашыруу үчүн кайрылган адам иш кагаздары жүргүзүлгөн тилди билбесе, таризделип жаткан документтердин тексттери ага нотариалдык иш–аракеттерди жасап жаткан консулдук кызмат адамы тарабынан, же билими жөнүндө тиешелүү документтердин негизинде расмий котормону иш жүзүнө ашыруу үчүн тиешелүү квалификациялык талаптары бар котормочу тарабынан которулуп берилиши керек. Консулдук кызмат адамы документтин текстине жана күбөлөндүрүүчү жерине котормо ким тарабынан аткарылгандыгы тууралуу жана документтин текстинин түшүндүрүлгөндүгү жөнүндө жазат, ошондой эле кол коет жана мөөр басат. Мындай учурда кайрылган адам өз фамилиясын, атын, атасынын атын толугу менен өзү сүйлөгөн тилде жазат жана колун коет.

7. Консулдук кызмат адамы жарандардын жана юридикалык жактардын кайрылуулары боюнча бүтүмдөр долбоорлорун, арыздарды жана башка документтерди түзөт, документтердин көчүрмөлөрүн жана дубликаттарын, алардын көчүрмө бөлүктөрүн даярдайт, ошондой эле нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу маселелери боюнча түшүндүрмөлөрдү берет.

8. Эгерде нотариалдык иш–аракетти жүзөгө ашыруу Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына карама–каршы келсе, «Нотариат жөнүндө» Мыйзамынын 52–беренесине ылайык, консулдук кызмат адамы белгиленген тартипте нотариалдык иш-аракетти иш жүзүнө ашыруудан баш тартат.

Эгерде, документтер Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын талаптарына шайкеш келбесе же өз мазмуну боюнча Кыргыз Республикасынын улуттук коопсуздугуна жана мамлекеттик кызыкчылыктарына зыян алып келиши мүмкүн болсо, же жарандардын абийирин жана кадыр–баркын кетирүүчү маалыматтарды камтыса, анда консулдук кызмат адамы мындай документтерди нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашырууга кабыл албайт. Эгерде нотариаттын бирдиктүү маалымат тутуму (мындан ары – НБМТ) көрсөтүлгөн паспорттун жараксыздыгы жөнүндө маалымат берсе, консулдук кызмат адамы нотариалдык иш–аракетти жүзөгө ашыруудан баш тартат.

Консулдук кызмат адамы, нотариалдык иш–аракеттерди жасоодон баш тартылган адамдын өтүнүчү боюнча баш тартуунун себептерин жазуу жүзүндө баяндоого жана ага даттануу тартибин түшүндүрүүгө тийиш. Мындай учурларда консулдук кызмат адамы үч жумушчу күндөн кечиктирбестен нотариалдык иш–аракетти жасоодон баш тартуу жөнүндө токтом чыгарат.

2. Нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруунун жалпы эрежелери

9. Нотариалдык иш–аракеттер чет өлкөлөрдөгү мекемелерде жүргүзүлөт. Айрым учурларда нотариалдык иш–аракеттер көрсөтүлгөн мекемеден сырткары жерлерде жүзөгө ашырылышы мүмкүн.

Эгерде нотариалдык иш–аракеттер чет өлкөлөрдөгү мекемеден сырткары жерде жүзөгө ашырылып жатса, анда документтин күбөлөндүрүүчү жазуусунда жана кагаз жүзүндө жана электрондук алып жүрүүчүлөрдө нотариалдык иш–аракеттерди каттоо реестрде (мындан ары – реестр) нотариалдык иш–аракеттер жасалган орундун дареги жана себеби көрсөтүлөт.

10. Нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу үчүн зарыл болгон бардык документтер берилген, консулдук кызмат көрсөтүүлөр үчүн алынуучу каражаттар төлөнгөн күнү жүзөгө ашырылат. Консулдук кызмат көрсөтүүлөр үчүн алынуучу каражаттар банктарга (филиалдарга) жана башка финансы–кредиттик мекемелерге, же болбосо төлөөчүнүн банктык эсебинен которуу жолу менен же Кыргыз Республикасынын чет өлкөлүк мекемелеринин аймагында орнотулган төлөм терминалдары аркылуу төлөнөт. Консулдук кызмат көрсөтүүлөр үчүн алынуучу каражаттар төлөм терминалдары аркылуу төлөнгөн же банктык эсептен которулган учурда консулдук кызмат адамы төлөм чегинин же квитанциясынын (которуунун) көчүрмөсүн кошумча чыгарат жана нотариалдык иш–аракеттерди каттоо реестрине же нотариалдык актыларга тиркейт.

Нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу кошумча маалыматтарды же документтерди талап кылуу, же документтерди экспертизага жөнөтүү, ошондой эле Кыргыз Республикасынын «Нотариат жөнүндө» Мыйзамынын 45–беренесинде каралган башка негиздер боюнча зарыл болгон учурларда кийинкиге калтырылышы мүмкүн.

Нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу, эгерде мыйзам күчүнө карата кызыкдар болгон тараптардан аларды бул иш–аракеттерди жасоого каршылыгы жок экендиги тууралуу суроо зарыл болсо кийинкиге калтырылат. Нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу калтырылып жаткан мөөнөт, бир айдан ашпашы керек. Нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу үчүн кайрылган адамдын талабы боюнча, ага нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашырууну токтото туруу жөнүндө токтом берилет.

Башка кызыкдар жак күбөлөндүрүү үчүн кайрылган укукту же фактыны Кыргыз Республикасынын же өзү турган мамлекеттин сотунда талашып жаткан кызыкдар жактын арызы боюнча нотариалдык иш–аракетти жасоо 10 күндөн ашпаган мөөнөткө кийинкиге калтырылышы мүмкүн. Эгерде бул мөөнөттүн ичинде кызыкдар жак өзүнүн арызы сотко келип түшкөндүгү жөнүндө тастыктаган документти бербесе, нотариалдык иш–аракет жасалууга тийиш

Кыргыз Республикасынын же өзү турган мамлекеттин сотунан кызыкдар адам күбөлөндүрүп берүү үчүн кайрылган укукту же фактыны сотто талашкан башка кызыкдар адамдын арызы келип түшкөндүгү жөнүндө билдирүү келип түшкөн учурда, нотариалдык иш–аракетти жүзөгө ашыруу Кыргыз Республикасынын же өзү турган мамлекеттин соту тарабынан иш чечилгенге чейин токтотулат.

11. Консулдук кызмат адамы нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу үчүн кайрылышкан жарандардын (алардын мыйзамдуу өкүлдөрүнүн, ошондой эле көзөмөлчүсүнүн жана камкорчусунун) жана юридикалык жактардын өкүлдөрүнүн инсандыгын аныктайт.

Нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу үчүн кайрылышкан жарандардын инсандыгын төмөнкү документтер боюнча такталат:

1) Кыргыз Республикасынын жарандары – жарактуу улуттук паспорттору боюнча;

2) он алты жашка толо элек жарандар – жарактуу жарандык паспорту же туулгандыгы тууралуу күбөлүгү боюнча;

3) аскер кызматчылары – жарактуу жалпы жарандык паспорту боюнча, ал эми жалпы жарандык паспорттордун бул категориялары жок болгон учурларда, – аскердик каттоо күбөлүк же аскердик билети боюнча;

4) чет өлкө жарандары – алардын улуттук же дипломаттык паспорту боюнча;

5) жарандыгы жок адамдар – жарандыгы жок жарандардын Кыргыз Республикасы же чет мамлекеттердин ыйгарым укуктуу органдары же уюмдары тарабынан таризделген жол жүрүү документтери боюнча.

Ага жеткиликтүүлүк «Түндүк» мобилдик тиркеме аркылуу жаран тарабынан берилген санариптик форматта тапшырылган документтер (улуттук паспорт, айдоочу күбөлүк, жарандык абалдын актылары: туулгандыгы, никеге тургандыгы, никени бузуу, фамилияны, атын, атасынын атын өзгөртүү жана башка документтер) юридикалык күчкө ээ жана кагаз түрүндөгү документтерге бирдей маанидеги документтер болуп саналат.

Берилген документтер боюнча инсандыгын аныктагандан кийин консулдук кызмат адамы ким экендигин верификациялоо жүргүзөт, анын ичинен «Түндүк» электрондук кызмат корсөтүүлөр мамлекеттик порталы (мындан ары – «Түндүк» ) аркылуу нотариаттын бирдиктүү маалымат тутумун (мындан ары – НБМТ) пайдалануу менен жүргүзөт.

12. Бүтүмдөрдү күбөлөндүрүү учурунда жарандардын ишке жарамдуулугу Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте аныкталат жана бүтүмдөргө катышып жаткан юридикалык жактардын укук жөндөмдүүлүгү текшерилет. Бүтүм өкүл тарабынан жүзөгө ашырылып жаткан кезде анын ыйгарым укуктары дагы текшерилет.

Кыргыз Республикасынын юридикалык жактарынын укук жөндөмдүүлүгү «Түндүк» аркылуу мамлекеттик органдардын маалыматтарын, анын ичинде юридикалык жактардын, филиалдардын (өкүлчүлүктөрдүн) жана массалык маалымат каражаттардын электрондук маалыматтар базасын пайдалануу менен документтерди көрүү жана/же «Түндүк» аркылуу мамлекеттик органдардан маалымат алуу жолу менен текшерилет.

13. Юридикалык жактын укук жөндөмдүүлүгү ал түзүлүп жаткан учурда пайда болот. Юридикалык жак ал мамлекеттик каттоодон өткөрүлгөн учурдан тартып түзүлгөн деп эсептелет.

Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 87–беренесине ылайык юридикалык жактын уюштуруучу документтери болуп төмөнкү документтер эсептелет:

1) юридикалык жакты түзүү чечими;

2) устав;

3) уюштуруу келишими жана уставы;

4) уюштуруу келишими;

5) жобо.

Юридикалык жактын укук жөндөмдүүлүгүн, анын органдарынын жана өкүлдөрүнүн ыйгарым укуктарын текшерүүдө консулдук кызмат адамы берилген документтердин негизинде милдеттүү түрдө юридикалык жактын уюштуруу–укуктук формасы менен таанышуусу керек.

14. Нотариалдык жактан күбөлөндүрүлүүчү бүтүмдөргө, ошондой эле арыздарга жана башка документтерге нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашырып жаткан консулдук кызмат адамдын катышуусунда кол коюлат. Эгерде бүтүм, арыз же башка документке консулдук кызмат адамы жок кезде кол коюлса, анда кол койгон адам жеке өзү документке кол койгондугун тактап бериши керек.

Эгерде жаран дене кемчилдигинен, оорусунан же башка кандайдыр–бир себептер боюнча өзү кол кое албаса, анда анын тапшыруусу боюнча, өзүнүн катышуусу жана консулдук кызмат адамдын катышуусунда, арызга же башка документке башка жаран кол кое алат, мында документтин текстине жана күбөлөндүрүүчү жазуусуна нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу үчүн кайрылган жаран тарабынан документке жеке кое албаган себептерди көрсөтүү менен жазуу киргизилет.

Эгерде нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу үчүн кайрылган жаран сабатсыз, көзү азис болсо же башка себептерден улам жазууну так көрө албаса, ошондой эле оорусунун айынан бүтүмдү, арызды же башка документти окуй албаса, анда консулдук кызмат адамы ага документтин текстин үн чыгарып окуп берет, бул тууралуу ал документтин текстине жана күбөлөндүрмө жазууга киргизилет.

Эгерде нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу үчүн кайрылган жарандын дүлөй–дудуктугу менен байланышкан дене кемчилдиги (дудук–дүлөй, дүлөй, керең) болсо, анда нотариалдык иш–аракетти жүзөгө ашырууда аны менен сүйлөшө ала турган сурдокотормочу милдеттүү түрдө катышуусу керек. Сурдокотормочуну чакыруунун зарылдыгы тууралуу арыз консулдук кызмат адамы тарабынан берилет. Сурдокотормочуну жаран өз алдынча аныктайт. Сурдокотормонун кызмат көрсөтүүсүнүн акысы жаран тарабынан өздүк каражаттарынын эсебинен жүргүзүлөт. Эгерде ишке жарамдуу жана дүлөй–дудуктугу менен байланышкан дене кемчилдиги (дудук–дүлөй, дүлөй, керең) болгон, бирок сурдокотормочу менен сүйлөшө албай турган сабаттуу жаран консулдук кызмат адамга кат жүзүндө бүтүм, арыз же башка документ анын эркине шайкеш болгону тууралуу билдирсе, анда мындай учурларда сурдокотормочунун нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашырууга катышуусу милдеттүү эмес. Мында жарандын өз эркин кат жүзүндө билдириши бүтүм жөнүндө келишим, арыз же башка документтер менен кошо тиркелет.

Консулдук кызмат адамы котормочуну же сурдокотормочуну документти туура эмес же жалган которгондугу үчүн Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жоопкерчиликтери тууралуу эскертет, бул тууралуу документтин текстине белги коет.

15. Консулдук кызмат адамы нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу үчүн документтерди жана материалдарды Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлиги аркылуу талап кылууга укуктуу. Документтер жана материалдар консулдук кызмат адамы көрсөткөн мөөнөттө берилиши керек.

16. Консулдук кызмат адамы нотариалдык иш–аракеттерди өзүнүн атына жана өзүнүн атынан, өз жубайынын атына жана анын атынан, анын жана өзүнүн жакын туугандарынын атына жана алардын атынан жүзөгө ашырууга укугу жок.

17. Консулдук кызмат адамы нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу үчүн кабыл албайт, эгерде:

1) документтерде кырып оңдолгон же кошуп жазылган сөздөрү, чийип салынган сөздөрү жана башка алдын ала сүйлөшүлбөгөн оңдоолору болсо, ошондой эле документтер калем менен жазылса;

2) документтер бир нече баракка жазылып, бирок беттерине номурлар коюлбаса жана боо өткөрүлүп байланбаса, документти берген уюмдун кызмат адамынын колу коюлбаса жана мөөрү басылбаса;

3) документтерге колу факсимилде коюлса.

18. Нотариалдык жактан күбөлөндүрүлүп жаткан бүтүмдөрдүн, арыздардын жана башка документтердин тексти ачык жана так жазылышы керек, бүтүмдүн, арыздын жана документтин мазмунуна тиешелүү сандар жана мөөнөттөр жок дегенде бир жолу сөз менен белгилениши керек, эгерде аларда баалар көрсөтүлсө, анда алар сан жана сөздөр менен белгилениши зарыл, ал эми юридикалык жактардын аталыштары – кыскартылуусуз, алардын органынын жайгашкан ордун (почта дарегин) көрсөтүү менен жазылат, зарыл болгон учурларда салык төлөөчүнүн банктык эсеби жана жеке идентификациялык жеке номери (мындан ары – ИЖН) көрсөтүлөт. Жарандардын фамилиясы, аты, атасынын аты толук түрдө туруктуу катталган жана жашаган ордун көрсөтүү менен жазылышы керек, эгерде нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашырууга чет мамлекеттердин жарандары да катышса, анда алардын жарандыгы да көрсөтүлөт.

19. Документтердеги акырына чейин толтурулбаган саптар жана башка бош орундар, чет өлкөлөрдөгү иш–аракеттер үчүн арналган документтерди кошпогондо, чийилип коюлат. Кошуп жазуулар жана оңдоп–түзөтүүлөр тиешелүү адамдар (бүтүмдөрдүн катышуучулары жана бүтүмгө, арызга жана башка документтерге кол кое турган башка жактар) кол коер алдында макулдашылышы керек жана күбөлөндүрүүчү жазуулардын акырында консулдук кызмат адамы кол коер алдында милдеттүү түрдө кайталап макулдашылышы жана консулдук кызмат адамдын колу менен күбөлөндүрүлүп, мөөрү басылышы керек. Күбөлөндүрүүчү жазуулардагы оңдоолор консулдук кызмат адамы кол коер алдында макулдашылышы керек жана консулдук кызмат адамдын колу коюлуп, мөөрү басылышы зарыл. Мында оңдоолор бардык чийилген сөздөр жана сандар баштапкы текстте окула тургандай кылып жасалышы керек.

Эгерде документ туура эмес жазылса же сабатсыз түзүлсө, аларда алдын ала макулдашылбаган оңдоолор болсо же документтердин реквизиттери толук толтурулбаса, документтин көчүрмөсүнүн тууралыгын күбөлөндүрүүдө консулдук кызмат адамы кайрылган адамга документти оңдоп коюуну же кайра кайталап алып келүүнү сунуштайт.

Консулдук кызмат адамы өз демилгеси менен же кызыкчылыгы бар адамдардын өтүнүчү боюнча күбөлөндүрүлгөн документке, анын маңызын өзгөртпөй турган жазууларды киргизет же арифметикалык каталарды оңдойт.

20. Кайрылган адамдын өтүнүчү боюнча документтин долбоору консулдук кызмат адамы тарабынан түзүлүшү мүмкүн.

21. Эгерде нотариалдык жактан күбөлөндүрүлгөн же такталган бүтүм, арыз же башка документ бир нече баракта жазылса, алар боо өткөрүлүп байланып, номерленет жана консулдук кызмат адамдын колу коюлуп, мөөрү басылып күбөлөндүрүлөт.

22. Мурастоо укугун, менчик укугун, жарандын тирүү экендигин жана белгилүү бир орунда жашап тургандыгын, жарандын фотосүрөт менен окшоштугун ырастоодо, документтерди сактоого кабыл алууда тиешелүү күбөлүктөр берилет.

23. Бүтүмдөрдү күбөлөндүрүүдө, документтердин көчүрмөлөрүнүн жана алардын көчүрмө бөлүктөрүнүн тууралыгын, документтердеги кол коюулардын аныктыгын, документти бир тилден экинчи тилге которуунун тууралыгын, документтерди берүү убактысын күбөлөндүрүүдө тиешелүү документтерге күбөлөндүрүүчү жазуулар киргизилип, консулдук кызмат адамы ага кол коюп, мөөр басат.

24. Күбөлөндүрүүчү жазуулардын тексти техникалык каражаттар менен (компьютерде же жазуучу машинкаларда) так, оңдоосуз жасалышы керек. Документтеги бош орундар чийилип коюлат, жазуулар жана башка оңдоолор ушул Нускаманын 19–пунктуна ылайык түшүндүрүлөт.

Күбөлөндүрүүчү жазууларды жасоо үчүн жазуунун тиешелүү тексти бар штамптар колдонулушу мүмкүн.

Эгерде күбөлөндүрүүчү жазуулар тиешелүү документке батпаса, ал улантылат же документке кошо тиркелген бир барак кагазда толук жазылат. Мындай учурларда документтин тексти берилген барактар жана күбөлөндүрүүчү жазуу боо өткөрүлүп байланып, номерленет, барактарынын саны консулдук кызмат адамдын колу коюлуп жана мөөрү басылып күбөлөндүрүлөт.

25. Консулдук кызмат адамы тарабынан жүзөгө ашырылып жаткан нотариалдык иш–аракеттер НБМТ электрондук реестринде, андан кийин кагаз жүзүндө катталат. Консулдук кызмат адамы мекемелерин реестрлер менен камсыз кылуу Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлигинин атайын каражаттарынын эсебинен же Кыргыз Республикасынын чет өлкөлүк мекемелеринин атайын каражаттарынын эсебинен ишке ашырылат.

Реестрде калем жана өчүп кала турган сыя менен жазууга жол берилбейт.

Ар бир жасалган нотариалдык иш–аракет өзүнчө номер менен катталат. Нотариалдык иш–аракеттин катталган номери консулдук кызмат адамы тарабынан күбөлөндүрүлүүчү же берилүүчү документтин күбөлөндүрүүчү жазуусунда көрсөтүлөт.

Жүзөгө ашырылып жаткан нотариалдык иш–аракеттерди номерлөөдө ката кеткен учурларда өзүнчө маалымкат түзүлөт, ал консулдук кызмат адамдын колу коюлуп, мөөрү басылып күбөлөндүрүлөт жана реестрге чапталат.

Реестрдин жазууларында ката кетирилген учурларда оңдоолор ушул Нускаманын 19–пунктуна ылайык киргизилет.

Документтин көчүрмөсүнүн аныктыгын күбөлөндүрүүдө ар бир документке өз алдынча реестрдик номер ыйгарылат. Күбөлөндүрүүчү жазуудагы номерлер да ушул эле тартипте көрсөтүлөт.

Уникалдуу реестрлик номер НБМТ тарабынан ыйгарылат, кагаз реестрге электрондук реестрдеги номер жазылат, алар идентүү болууга тийиш. Нотариалдык иш–аракеттердин бирдиктүү электрондук реестринде катталган номер кызмат адамы тарабынан берилүүчү документтерде жана документтердеги күбөлөндүрүү жазууларында көрсөтүлөт.

Реестрлер боо өткөрүлүп байланып, алардын барактары номерлениши керек. Реестрге Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлигинин Консулдук кызмат департаментинин жетекчисинин колу коюлат жана мөөрү басылат.

26. Күбөлөндүрүүчү документке консулдук кызмат адамы тарабынан өзүнүн мөөрүн басуу менен кол коюлат жана реестрде консулдук кызмат көрсөтүүлөр үчүн каражаттар төлөнгөндөн, тараптар (тарап) документке кол койгондон кийин катталат. Реестрдеги жазуулар консулдук кызмат мекеменин башка компетенттүү кызматкери тарабынан киргизилиши мүмкүн. Документти алып жаткан адам реестрге өз фамилиясын, атын, атасынын атын жазат жана колун коет.

Күбөлөндүрүлгөн документке консулдук кызмат адамы мөөрүн басуу менен кол коет жана документ реестрге консулдук кызмат адамы тарабынан (консулдук кызмат мекеменин башка кызматкери тарабынан) консулдук кызмат көрсөтүүлөр үчүн каражаттар төлөнгөндөн, документке белгилүү адам кол койгондон же документтин аныктыгы белгиленгенден кийин катталат. Документти алып жаткан адам реестрге өз фамилиясын, атын, атасынын атын жазат жана колун коет.

27. Консулдук кызмат адамы жарандардын же юридикалык жактардын жазуу жүзүндөгү арызы боюнча жана соттун, прокуратуранын, иликтөө органдарынын токтом, аныктама түрүндө же процесстик мыйзамдар тарабынан белгиленген башка тартипте таризделген талаптары боюнча реестрден көчүрмө бөлүктөрдү чыгарып берет (сотко, прокуратурага, иликтөө органдарына реестрдин ксерокөчүрмөсү берилет). Реестрлердин түп нускасын берүүгө тыюу салынат.

28. Консулдук кызмат адамы тарабынан күбөлөндүрүлгөн же берилген, нускалары консулдук кызмат мекеменин иш кагаздарында сакталып турган документтер жоголуп кеткен учурларда жеке адамдардын же юридикалык жактардын, же алардын мыйзамдуу өкүлдөрүнүн жазуу жүзүндөгү арызы боюнча, алардын атынан же тапшырмасы боюнча нотариалдык иш–аракеттер жүзөгө ашырылса, жоголгон документтердин дубликаттары берилет.

Арыздардагы кол коюулар Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте күбөлөндүрүлөт.

Жарандарга жана юридикалык жактардын өкүлдөрүнө берилген ишеним каттардын текстинде документтин дубликатын алууга ыйгарым укугу көрсөтүлгөн болушу керек.

Дубликаттын текстинде күбөлөндүрүлгөн же берилген документтин тексти толугу менен камтылышы керек. Документтин ксерокөчүрмөсү түп нусканы (анын көчүрмөсүн) жана документтин дубликатын алмаштыра албайт.

Документтин дубликатында күбөлөндүрүүчү жазуу жазылат.

Күбөлөндүрүлгөн же берилген документтердин дубликаттары консулдук кызмат адамы тарабынан жарандардын же юридикалык жактардын мураскорлорунун (укук улантуучуларынын) бирине берилет.

Керээз кагазынын дубликаты керээз калтыруучуга берилет, ал эми ал каза болгондон кийин керээз кагазы боюнча мураскорлоруна же мыйзам боюнча мураскорлоруна, же алардын өкүлдөрүнө алар тараптан керээз калтыруучунун өлгөндүгү тууралуу күбөлүгү көрсөтүлгөндөн кийин берилет.

Керээз кагазында көрсөтүлгөн мураскорлор каза болгондон кийин, керээздин дубликаты мураскорлорго берилиши мүмкүн, мында алар тарабынан өлгөндүгү тууралуу күбөлүк (күбөлүктүн нотариалдык жактан күбөлөндүрүлгөн көчүрмөсү) же керээз калтыруучунун же мурунку кезектеги мураскордун (мураскорлордун) өлгөндүгү жөнүндө акт жазуусунун көчүрмөсү, зарыл болгон учурларда мураскорлордун керээз калтыруучу менен туугандык катыштарын тастыктаган документ (эгерде бул документ мурун берилбесе) көрсөтүлүшү керек.

29. Алардын негизинде нотариалдык иш–аракеттер жүзөгө ашырылган документтер бүтүмдүн консулдук кызмат мекемеде калтырыла турган көчүрмөсүнө, мураска укугу жөнүндө күбөлүккө кошумчаланат, ал эми башка нотариалдык иш–аракеттерде – документтердин көчүрмөсүнө, консулдук кызмат мекемеде иш кагаздарында сактоо үчүн кошумчаланат.

Нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу өтүнүчү менен кайрылган жарандардын инсандыгын ырастоочу документ жана юридикалык жактардын жана алардын өкүлдөрүнүн уюштуруу документтери реестрге аталышын, номерин, документтин берилген күнүн жана аны берген органды киргизгенден кийин кайтарылып берилет.

30. Ижара келишимдерин күбөлөндүрүүдө менчик укугун, тирүү жубайынын арызы боюнча жалпы мүлктөгү үлүшкө карата менчик укугу жөнүндө күбөлүк берүүнү, жубайлардын жалпы мүлкүндөгү үлүшүнө карата менчик укугу жөнүндө күбөлүк берүүнү ырастоочу документтердин түп нускалары консулдук кызмат мекемеде калтырылбайт.

31. Эгерде берилген документтин аныктыгы шек туудурса, консулдук кызмат адамы бул документти алып калат жана аны экспертизанын тиешелүү түрүн жүргүзүү үчүн жиберет.

Эгерде мындай документтер алар турган мамлекеттин же консулдук кызмат тейлей турган аймакка кирген мамлекеттин уюмдарынан келсе, консулдук кызмат адамы мындай документтердин аныктыгын ырастоо жөнүндө бул уюмдардын жетекчилерине расмий суроо–талап жөнөтөт.

Эгерде документтер консулдук кызмат адамы тейлей турган аймагына кирбеген мамлекеттерден келсе, анда консулдук кызмат адамы мындай документтердин аныктыгын ырастоо жөнүндө бул мамлекеттеги консулдук кызмат мекемеге документтин аныктыгын ырастоо үчүн расмий суроо–талап жөнөтөт.

32. Консулдук кызмат адамы нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруудан баш тартат:

1) мындай иш–аракетти жүзөгө ашыруу Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына карама–каршы келсе;

2) нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу өтүнүчү менен ишке жарамсыз жаран же тиешелүү ыйгарым укуктары болбогон өкүлү кайрылса;

3) юридикалык жактын атынан жасалган бүтүм, анын уставындагы же жобосундагы максаттарга карама–каршы келсе;

4) бүтүм Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын талаптарына шайкеш келбесе;

5)нотариалдык иш–аракетти жасоо үчүн берилген документтер мыйзамдардын талаптарына ылайык же Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган, мыйзамдарда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдерге шайкеш келбесе;

6)нотариалдык иш–аракеттерди жүргүзүүгө аракетке жөндөмдүү болсо дагы, ошол учурда өзүнүн иш–аракеттеринин маӊызын түшүнбөгөн абалда турган же аны башкара албаган (алкоголдук абалдагы, баӊги зат колдонуп мас болуп турган ж.б.) адам кайрылса, ж.б.

Нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруудан баш тартылган учурларда консулдук кызмат адамы кайрылуу болгон күндөн кийинки үч жумушчу күндөн кечиктирбестен нотариалдык иш–аракетти жүзөгө ашыруудан баш тартуу жөнүндө токтом чыгарат жана аны нотариалдык иш–аракетти жүзөгө ашыруу үчүн кайрылган адамга берет.

Баш тартуу тууралуу токтомдо төмөнкүлөр көрсөтүлүшү керек:

1) токтом чыгарылган күн, токтомду чыгарган консулдук кызмат адамдын фамилиясы, аты, атасынын аты, консулдук кызмат мекеменин аталышы;

2) нотариалдык иш–аракетти жүзөгө ашыруу үчүн кайрылган адамдын фамилиясы, аты, атасынын аты, жашаган жери жана ИЖНи, ошондой эле эгерде ал юридикалык жак болсо, анда анын толук аталышы, юридикалык дареги;

3) кайрылган адам кандай нотариалдык иш–аракетти жүзөгө ашыруу жөнүндө суранганы;

4) нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруудан баш тартуунун жагдайлары (Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын негизинде);

5) даттануу тартиби жана мөөнөттөрү.

33. Консулдук кызмат адамы, нотариалдык иш-аракеттерди жасагандыгы үчүн Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген өлчөмдө консулдук жана иш жүзүндөгү чыгымдар үчүн жыйымдарды алат.

Консулдук кызмат адамы нотариалдык иш–аракеттерди консулдук кызмат мекеменин имаратынан тышкаркы жерлерде алып барса кызыкдар жаран же юридикалык жак иш жүзүндө кеткен транспорт чыгымдарын жана башка чыгымдарын төлөп берет.

Консулдук кызмат адамы өзү жасаган нотариалдык иш–аракеттердин негизинде ага белгилүү болуп калган маалыматтарды жашыруун сактаганга милдеттүү. Жасалган нотариалдык иш–аракеттердин жашыруун сактоо милдети, ошондой эле өзүнүн кызматтык милдеттерин аткарууга байланыштуу нотариалдык иш–аракеттер жасалгандыгы жөнүндө аларга белгилүү болгон жактарга дагы, анын ичинде алар менен түзүлгөн эмгек келишиминин мөөнөтү аяктагандан кийин дагы жайылтылат.

3. Нотариалдык иш–аракеттердин айрым түрлөрүн жүзөгө ашыруу эрежелери

§ 1. Бүтүмдөрдү күбөлөндүрүүнүн жалпы эрежелери

34. Консулдук кызмат адамы ээликтен ажыратуу жөнүндө жана кыймылсыз мүлктү – Кыргыз Республикасынын аймагында жайгашкан турак үйүн (үйдүн бир бөлүгүн), батирин, дачасын, бакча тамын, гаражын, ошондой эле башка имаратты, курулманы же курулушту күрөөгө коюу келишимдеринен башка, мыйзамдарда аларды жүзөгө ашыруунун милдеттүү нотариалдык формасы белгиленген бүтүмдөрдү күбөлөндүрөт.

Бүтүмдөрдү күбөлөндүрүүдө, документтердин ксерокөчүрмөсүн жана дубликаттарын документтердин түп нускаларынын ордуна кабыл алууга болбойт.

35. Эгерде консулдук кызмат адамда бүтүмдүн катышуучуларынын кимдир–бирөө психикалык оорусунан улам өзү жасаган аракеттердин маанисин түшүнбөсө же өзүн-өзү башкара албаса, же болбосо спирт ичимдиктерин же баңгилик каражаттарды кыянаттык менен пайдалануунун, кумар оюндарына патологиялык жактан азгырылуунун кесепетинен өзүнүн үй-бүлөсүн материалдык оор абалга калтырып жатат деп ойлоого негиздер бар болуп, бирок мындай жаранды аракетке жөндөмсүз же аракетке жөндөмдүүлүгү чектелүү деп таануу жөнүндө маалыматтар жок болсо, анда консулдук кызмат адамы бүтүмдү күбөлөндүрүүнү токтото турат жана бул адамды аракетке жөндөмсүз же аракетке жөндөмдүүлүгү чектелүү деп таануу жөнүндө соттун чечими жоктугун тактайт.

Эгерде сот тарабынан бул адам аракетке жөндөмсүз деп таанылса, анда консулдук кызмат адамы нотариалдык иш–аракетти жүзөгө ашыруудан баш тартуу жөнүндө токтом чыгарат. Консулдук кызмат адамы мындай токтом менен макул эмес тарапка анын сотко кайрылуу укугун түшүндүрүшү керек.

Эгерде сот тарабынан бул адам аракетке жөндөмдүүлүгү чектелүү деп таанылса, консулдук кызмат адамы нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашырууда аракетке жөндөмдүүлүгү чектелүү деп таанылган адамдын камкорчусунун макулдугун талап кылат.

36. Жашы жете элек, он төрт жашка чыга электер үчүн бүтүмдөрдү, Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинде көрсөтүлгөндөрдү кошпогондо, алардын атынан ата–энеси, асырап алгандар же көзөмөлчүлөрү гана жүзөгө ашыра алышат. Мындай бүтүмдөрдү түзүүдө атасынын да, энесинин да макулдугу талап кылынат.

Көзөмөлдүк сот тарабынан аракетке жөндөмсүз деп таанылган адамдарга да белгиленет. Аракетке жөндөмсүз деп таанылган жарандын атынан бүтүмдөр анын көзөмөлчүсү тарабынан жүзөгө ашырылат.

Көзөмөлдөгү жарандардын атынан тартуу кылуу келишимдерин жүзөгө ашырууга жол берилбейт. Бул эрежелер өзүнүн жашы жете элек балдарына көзөмөлдүк жана камкордук кылышкан ата–энелер (асырап алуучулар) тарабынан түзүлүүчү бүтүмдөргө да колдонулат.

Он төрт жаштан он сегиз жашка чейинки жашы жете электер, Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинде көрсөтүлгөн бүтүмдөрдү кошпогондо, ата–энесинин, асырап алуучуларынын же камкорчуларынын жазуу жүзүндөгү макулдугу менен бүтүмдөрүн жүзөгө ашыра алышат. Мындай бүтүмдөрдү жүзөгө ашырууда атасынын да, энесинин да макулдугу талап кылынат.

Камкорчулук сот тарабынан аракетке жарамдуулугу чектелүү деп таанылган адамдарга карата да белгиленет. Аракетке жөндөмдүүлүгү чектелүү жаран, бүтүмдөрдү камкорчусунун макулдугу менен гана жүзөгө ашыра алат.

Көзөмөлчү жана камкорчу, алардын жубайлары жана жакын туугандары алар баккан адам менен бүтүмдөрдү жүзөгө ашырууга укугу жок, ошондой эле алардын көзөмөлүндөгү же камкордугундагы адамдарга алар менен көзөмөлчүнүн же камкордук көрүүчүнүн жубайынын жана анын жакын туугандарынын ортосунда соттук иштерди жүргүзүүдө аны коргоого укугу жок.

37. Консулдук кызмат адамы бүтүмдөргө катышкан юридикалык жактардын укук жөндөмдүүлүгүн текшерүүдө юридикалык жактын уюштуруу документтери менен таанышып чыгышы, ошондой эле Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте анын мамлекеттик катталганын жана жүзөгө ашырылып жаткан нотариалдык иш–аракеттердин юридикалык жактын уюштуруу документтерине шайкеш келишин текшериши керек.

Эгерде бүтүм өкүл тарабынан жүзөгө ашырылып жатса, анын ыйгарым укуктары дагы текшерилет.

Өкүлдүн ыйгарым укуктары анын наамына берилген ишеним кат, жана (же) башка документтер (токтом, чечим, жалпы жыйындын протоколу, байкоочу кеңештин токтому, буйрук ж.б.) менен тастыкталат.

Эгерде бүтүмдү жүзөгө ашырууда юридикалык жактын жетекчиси тике катышып жаткан болсо, анда бүтүмгө мөөр басылат.

Консулдук кызмат адамы юридикалык жактын жетекчисинен, ал уюштуруу документтери боюнча бүтүмдөрдү жүзөгө ашыруу укугуна ээ болгон болсо бүтүмдөрдү жүзөгө ашыруу жана башка иш–аракеттери үчүн ишеним катты талап кылбайт. Бул учурларда анын кызматтык абалын тастыктаган документ талап кылынат.

Эгерде өкүл тарабынан көрсөтүлгөн ишеним кат шек туудура турган болсо, консулдук кызмат адамы тийиштүү тартипте аны күбөлөндүргөн кызмат адамы (уюму) аркылуу документти текшериши керек.

38. Төлөнгөн консулдук кызмат көрсөтүүлөр үчүн каражаттар бүтүмдөрдү бузууда кайра кайтарылбайт.

39. Жарандар жана юридикалык жактар тарабынан берилген бүтүмдөрдүн долбоорлору, ошондой эле консулдук кызмат мекемеде түзүлгөн долбоорлор мыйзамдардын актыларына карама–каршы келбеши керек.

Бүтүмдөрдүн текстинде төмөнкүлөр көрсөтүлөт (тиешелүүлүгү боюнча):

1) бүтүмдүн аталышы;

2) бүтүмдү күбөлөндүргөн консулдук кызмат мекеменин толук аталышы, жайгашкан орду (почта дареги), консулдук кызмат адамдын фамилиясы, аты, атасынын аты;

3) бүтүмгө кол коюлган күн (сөз менен жазылат); тараптардын фамилиясы, аттары, аталарынын аттары (толук жазылат), алардын туруктуу катталган орду жөнүндө маалыматтар; юридикалык жактын аталышы (жок дегенде бир жолу толук жазылат), мамлекеттик каттоодон өткөртүлүшү жана жайгашкан орду (почта дареги) тууралуу маалыматтар, ошондой эле ИЖНи; эгерде тараптар туугандардан болсо, анда туугандык даражасы;

4) эгерде бүтүмдүн бир жак тарабы чет өлкөлүк жаран болсо, анда анын жарандыгы;

5) бүтүмдүн предмети, анын курамы жана сүрөттөлүшү;

6) бүтүмдүн предметинин инвентардык наркы жана тараптар менен макулдашылган баасы;

7) бүтүмдүн предметинин төлөө формасы жана зарыл учурларда аны төлөө мөөнөттөрү;

8) бүтүмдүн предметине карата милдеттердин алуучуга өтүшү же башка милдеттенмелер;

9) тараптардын макулдашуусу боюнча укуктардын жана милдеттенмелердин өтүшү боюнча мыйзамдык актыларга каршы келбей турган башка шарттар;

10) эгерде бүтүмгө юридикалык жактын жетекчиси катышып жатса, анда юридикалык жактын мөөрү басылышы керек;

11) жубайлар тарабынан мүлктү никеге турганга чейин сатып алынгандыгы аныкталган учурда – нике качан, каякта жана жарандык абалдын актысын жазуунун кайсы органында катталганы тууралуу жазуу;

12) консулдук кызмат адамы тарабынан бүтүмдүн мазмунунун жана маанисинин түшүндүрүлүшү жана анын тараптардын чыныгы ниетине дал келиши.

Бүтүмдүн ар бир көчүрмөсүнө тараптар (алардын өкүлдөрү, көзөмөлчүлөрү же камкордук көрүүчүлөрү) кол коюшат, мында алардын фамилиясы, аттары, аталарынын аттары толук көрсөтүлүшү керек.

Консулдук кызмат адамы бүтүмдүн ар бир көчүрмөсүнө күбөлөндүрүүчү жазуу жазат, реестрде көрсөтүлгөн катар номерин жана алынган жана консулдук кызмат көрсөтүүлөр үчүн төлөнүүгө тийиш болгон каражаттарды көрсөтөт, кол коет жана мөөр басат.

Бүтүмдүн мазмуну баяндалган, нотариалдык тартипте күбөлөндүрүлүп жаткан документтин нускаларынын саны нотариалдык иш–аракетти жүзөгө ашыруу үчүн кайрылган жактар тарабынан аныкталат, бирок, мыйзамдарда каралган учурлардан башка кездерде, бүтүмгө катышып жаткан тараптардын санынан ашпашы керек.

40. Кыргыз Республикасынын жарандары же юридикалык жактары менен чет өлкөлүк жарандардын же юридикалык жактардын ортосунда бүтүмдөр түзүлүп жаткан учурларда, эгерде бул бүтүм Кыргыз Республикасынын мыйзамдары жана консулдук кызмат мекеменин жайгашкан жериндеги мамлекеттин мыйзамдары боюнча нотариалдык күбөлөндүрүлүшү керек болсо, жана ошол консулдук кызмат мекеме турган мамлекетте колдонуу үчүн жасалып жатса, консулдук кызмат адамы тараптарга бүтүмдү жергиликтүү нотариустан тариздөөнү сунуштай алат.

Эгерде тараптардын бири болуп консулдук кызмат мекеме турган мамлекеттик жараны же юридикалык жагы болсо, анда эгерде ошол мамлекеттин мыйзамдарында же бул мамлекет менен Кыргыз Республикасынын ортосундагы Кыргыз Республикасы катышуучу болуп саналган, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдерде консулдук кызмат адамы тарабынан бүтүмдөрдү тариздөөгө тыюу салынбаган болсо, консулдук кызмат адамы бүтүмдү тариздөөгө укугу бар.

§ 2. Алмашуу келишимин күбөлөндүрүү

41. Алмашуу келишимине карата тиешелүүлүгүнө жараша соода-сатык жөнүндө эрежелер колдонулат, эгерде бул алмашуунун маңызына каршы келбей турган болсо. Мында тараптардын бири ал берүүгө милдеттүү болгон товарды сатуучу, жана экинчиси алмашуу менен кабыл алууга милдеттенген товарды сатып алуучу катары таанылат.

42. Алмашуу келишимин тариздөөдө тараптарга Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 505–508–беренелери түшүндүрүлөт, бул тууралуу келишимдин текстинде көрсөтүлөт.

43. Эгерде алмашуу келишиминен башка нерселер келип чыкпаса, алмашыла турган товарлар бирдей баада деп түшүнүлөт, ал эми аларды берүү жана кабыл алуу боюнча чыгымдар тиешелүү жоопкерчиликте болгон жак тараптан ар бир учурда өз алдынча жүзөгө ашырылат.

44. Алмашылып жаткан товарлар бирдей баада эмес деп таанылган учурларда, келишим менен баасы алмашууга берилип жаткан товардын баасынан төмөн болгон товарды берүүгө милдеттүү тарап тарабынан баалардагы айырманы төлөөнүн башка тартиби белгилениши мүмкүн.

§ 3. Тартуу кылуу келишимин күбөлөндүрүү

45. Тартуу келишими боюнча биринчи тарап (тартуу берүүчү) акысыз түрдө башка тараптын (тартуу алуучу) менчигине буюмду өткөрүп берет же берүүгө милдеттенет, же экинчи тарапка өзүнө карата же үчүнчү бир тарапка карата мүлктүк укукту (талапты) өткөрөт же өткөрүүгө милдеттенет, же өзүнүн алдындагы же үчүнчү тараптын алдындагы мүлктүк милдеттенмелерден бошотот же бошотууга милдеттенет.

Акысыз түрдө кимдир–бирөөнө буюмду же мүлктүк укукту өткөрүп берүү же кимдир–бирөөнү мүлктүк милдеттенмеден кутултуу убадасы (тартуу кылуу убадасы) тартуу кылуу келишими деп таанылат, эгерде ал тиешелүү формада жасалып, келечекте буюмду же мүлктүк укукту конкреттүү адамга акысыз өткөрүп берүүнү ниет кылса, же аны мүлктүк милдеттенмесинен бошотууну ниет кылса.

Тартуу алуучуга тартуу берүүчүнүн өлүмүнөн кийин өткөрүп берүүнү караштырган келишим жараксыз.

46. Тартуу кылуу келишиминде тартуунун предмети көрсөтүлүшү керек. Өзүнүн бардык мүлкүн же мүлкүнүн бир бөлүгүн тартуу кылуу убадасы тартуунун предметин буюм катары, мүлктүк укук катары же мүлктүк милдеттенмеден кутултуу катары көрсөтпөгөн болсо жараксыз болот.

47. Тартуу алуучу ага тартууну бергенге чейинки каалагандай убакытта андан баш тартууга укуктуу. Мындай болгондо тартуу кылуу келишими жандырылды деп эсептелет.

48. Тартуу кылуу келишиминде тартуу кылуучунун тартуусун алуучудан кийин да жашап калган учурунда келишимди жокко чыгаруу укугу каралышы мүмкүн.

Консулдук кызмат адамы, тараптарга Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 509–517–беренелеринин мазмунун түшүндүрүп берет, бул тууралуу тартуу кылуу келишиминин текстинде жазуу жазылат.

49. Кайрымдуулук кылуу катары жалпыга пайдалуу максаттарда тартуу кылуу таанылат. Жалпыга пайдалуу максаттар кайрымдуулук кылуунун артыкчылыктуу белгилери деп эсептелет.

Кайрымдуулук каражаттарын кабыл алууга кимдир–бирөөнүн уруксаты же макулдугу талап кылынбайт.

Консулдук кызмат адамы, тараптарга Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 518–беренесинин мазмунун түшүндүрүп берет, бул тууралуу тартуу кылуу келишиминин текстинде жазуу жазылат.

§ 4. Мүлктү убактылуу пайдаланууга алуу келишимин күбөлөндүрүү

50. Мүлктү убактылуу пайдаланууга алуу келишимин күбөлөндүрүүдө консулдук кызмат адамы төмөнкүдөй документтерди талап кылат:

1) мүлккө карата укугун тастыктаган документ (көчүрмөсү калтырылат, түп нускасы кайтарылат);

2) эгерде пайдаланууга берилчү предмет жалпы бирдиктүү менчиктеги мүлк (жубайлардын жалпы мүлкү) болсо, анда баардык ээлеринин (жубайлардын) макулдугу;

3) тартуу кылуучу менен тартуу алуучунун мүлктү кабыл алуу–өткөрүп берүү актысы;

4) үстүнөн көзөмөлчү коюлган адамга тиешелүү мүлктү бир жылдан ашык мөөнөткө пайдаланууга алууда, көзөмөлдүк жана камкордук көрүү органдарынын макулдугу.

51. Мүлктү пайдаланууга алуу келишими келишимде көрсөтүлгөн мөөнөткө түзүлөт.

Эгерде мүлктү пайдаланууга алуу мөөнөтү келишимде аныкталбаган болсо, келишим белгисиз мөөнөткө түзүлгөн деп эсептелет. Мында тараптардын ар бири каалаган учурунда, башка тарапка кат жүзүндө бир ай мурун билдирүү менен келишимден баш тартууга укугу бар, ал эми кыймылсыз мүлктү колдонууга алууда – үч ай мурун эскертүү керек. Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында же келишимде белгисиз мөөнөткө түзүлгөн мүлктү пайдалануу келишиминде аны токтотуу жөнүндө эскертүүнүн башка мөөнөтү каралышы ыктымал.

52. Кыргыз Республикасынын мыйзамдары менен мүлктүк пайдаланууга алуунун айрым түрлөрү үчүн келишимдин максималдуу (чектик) мөөнөттөрү белгилениши ыктымал. Мындай учурларда, эгерде пайдаланууга алуу мөөнөтү келишимде аныкталбаган болсо жана тараптардын бири дагы мыйзамда белгиленген чектик мөөнөт аяктаганга чейин келишимден баш тартпаган болсо, чектик мөөнөт аяктагандан кийин келишим токтотулат. Мүлктү мындай мыйзам тарабынан белгиленген чектик мөөнөттөн ашык убакытка пайдаланууга алуу келишими чектик мөөнөткө барабар убакытка түзүлдү деп эсептелет.

§ 5. Мүлктү ишеним артылган башкаруу келишимдерин күбөлөндүрүү

53. Мүлктү ишеним артылган башкаруу келишими боюнча бир тарап (башкарууну уюштуруучу) экинчи тарапка (ишенимдүү башкаруучуга) белгилүү бир мөөнөткө мүлкүн ишеним артылган башкаруу үчүн өткөрүп берет, ал эми башка тарап бул мүлктү аны уюштуруучунун кызыкчылыктарында же ал көрсөткөн (пайда көрүүчү) жактын кызыкчылыктарында башкарууга милдеттенет.

Мүлктү ишеним артылган башкарууга өткөрүп берүү ага карата менчик укугунун ишеним артылган башкаруучуга өтүшүнө алып келбейт.

Мүлктү ишеним артылган башкаруу келишими жазуу жүзүндө түзүлөт.

Ишканалар жана башка мүлктүк комплекстер, кыймылсыз мүлккө тиешелүү айрым өзүнчө объекттер, баалуу кагаздар, өзгөчө артыкчылыктуу укуктар жана башка мүлктөр ишеним артылган башкаруу объектилеринен болушу ыктымал.

Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 852–беренесине ылайык, мүлктү ишенимдүү башкаруу келишиминде төмөнкүлөр көрсөтүлүүгө тийиш:

1) ишенимдүү башкарууга берилген мүлктүн курамы;

2) ишенимдүү башкарууга берилген мүлктүн менчик ээси, ал эми келишим мыйзамга ылайык башка жактын чечими боюнча түзүлсө, ошондой эле бул жактын аталышы;

3) мүлкү тескөө анын кызыкчылыгында жүзөгө ашырылп жаткан (пайда алуучунун) юридикалык жактын аталышы же жеке жактын аты;

4) юридикалык жактын аталышы же ишенимдүү башкаруучунун аты;

5) пайда алуучуга берилүүчү жеңилдиктер;

6) эгерде келишимди менчик ээси эмес тарап түзүүдө, келишимде мүлктү ишенимдүү башкаруу бекер негизде жүзөгө ашырылып жатканы каралбаса, башкаруучуга сый акынын өлчөмү жана формасы;

7) башкармалыктын уюмдаштыруучусуна жана пайда алуучуга ишенимдүү башкаруучу тарабынан өз иши жөнүндө отчет берүүнүн мөөнөтү жана тартиби;

8) келишимдин иштөө мөөнөтү.

Мүлктү ишенимдүү башкаруу келишими, мыйзамда белгиленген учурларды кошпогондо, 5 жылга чейинки мөөнөткө түзүлөт.

54. Мүлктү ишеним артылган башкаруу келишиминин формасын сактабоо бул келишимдин жараксыз болушуна алып келет.

55. Мүлктү ишеним артылган башкаруу келишимин тариздөөдө, бул мүлк башкарууну уюштуруучуга тиешелүү экени, мүлктү ээликтен ажыратууга тыюу салуунун жоктугу жана арестте эместиги текшерилет, жана бул келишим мамлекеттик каттоодон өткөрүлүүгө тийиш. Мында консулдук кызмат адамы Кыргыз Республикасынын ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдарына консулдук кызмат департаменти аркылуу кайрылат, Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлигинин Консулдук кызмат департаменти аркылуу кайрылат, адам «Түндүк» аркылуу ыйгарым укуктуу органдын автотранспорт каражаттарынын электрондук базасынан Кыймылсыз мүлккө, автотранспорт каражаттарына укуктардын бирдиктүү мамлекеттик реестринен суроо–талап аркылуу текшерет.

56. Мүлктү ээликтен ажыратууга тыюу салуунун болушу жана арестте болгон учурларда мүлктү ишеним артылган башкаруу келишими кредитордун макулдугу менен гана күбөлөндүрүлөт. Сот жана тергөө органдары тарабынан мүлктү ээликтен ажыратууга жана арестке тыюу салуу болгон кезде келишим бул тыюу салуулар жана арест алынып салынгандан кийин таризденет.

57. Мүлктү ишеним артылган башкаруу келишимин күбөлөндүрүүдө Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 850–865–беренелеринин талаптарынан келип чыгуучу документтер талап кылынат.

58. Мүлктү ишенимдүү башкаруу келишимин күбөлөндүрүүдө консулдук кызмат адамы төмөнкүлөрдү талап кылат:

1) эгерде мүлктү башкаруунун уюмдаштыруучусу мүлктүн менчик ээси болсо – бул мүлккө укукту ырастоочу документ;

2) эгерде уюмдаштыруучу жер участогуна өмүр бою мурастык ээлик кылуу укугуна ээ адам болсо – жер участогун бөлүп берүү жөнүндө документ;

3) эгерде башкармалыктын уюмдаштыруучусу ага ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган болсо – анын ыйгарым укуктарын ырастоочу документ;

4) эгерде башкармалыктын уюмдаштыруучусу чарба жүргүзүү укугуна негизделген ишкана болуп саналса – менчик ээсинин мүлктү ишенимдүү башкарууга өткөрүүгө уруксаты.

Мамлекеттик ишкананы кошпогондо, жеке ишкер же коммерциялык уюм ишенимдүү башкаруучу боло алат.

Эгерде ишенимдүү башкаруучу жеке ишкер болсо, консулдук кызмат адамга жеке ишкерди каттоо жөнүндө күбөлүк берилет, бул документтин көчүрмөсү консулдук кызмат адамдын иш–көктөмүндө калат.

Эгерде ишенимдүү башкаруучу катары уюм болсо, анда консулдук кызмат адамга мындай юридикалык жакты каттоо жөнүндө күбөлүк, уюмдаштыруучу документтер, өкүлдүн ыйгарым укуктарын ырастоочу документтер берилет. Бул документтердин көчүрмөлөрү консулдук кызмат адамдын иш–көктөмүндө калат.

Мүлк мамлекеттик органдын же жергиликтүү өз алдынча башкаруу органынын ишенимдүү башкаруусуна берилүүгө жатпайт.

Ишенимдүү башкаруучу мүлктү ишенимдүү башкаруу келишими боюнча пайда алуучу боло албайт.

Мүлктү ишенимдүү башкаруу келишиминде тараптарга мүлктү ишенимдүү башкаруу келишимин токтотуунун негиздери жана тартиби жөнүндө Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 865–беренесин түшүндүрүлүүсү каралууга тийиш.

59. Мүлктү ишенимдүү башкаруу келишимин күбөлөндүрүүдө консулдук кызмат адам төмөнкү документтерди талап кылат:

1) укук белгилөөчү документтин көчүрмөсү;

2) эгерде мүлк никеде турган мезгилде сатып алынган болсо, мүлктү ишенимдүү башкарууга берүүгө жубайынын макулдугу жөнүндө арыз;

3) эгерде ишенимдүү башкаруунун объектиси жалпы мүлк болуп саналса, мүлктү ишенимдүү башкарууга берүүгө башка чогуу ээлик кылуучулардын макулдугу жөнүндө арыздар.

§ 6. Заем келишимин күбөлөндүрүү

60. Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 724–беренесине ылайык, заем келишими боюнча бир тарап (заем берүүчү) экинчи тараптын менчигине (заем алуучуга) акчаны же түрдүк белгилери менен аныкталган башка буюмдарды өткөрүп берет, ал эми заем алуучу заем берүүчүгө бир жолу же бөлүп–бөлүп төлөө менен акчанын ушундай эле суммасын же карызга алынган буюмдардын санына ошончолук түрдөгү же сапаттагы буюмдарды (заемдун суммасын) кайтарууга милдеттенет.

61. Заем алуу келишимин күбөлөндүрүүдө консулдук кызмат адамы тараптардын чыныгы ниеттерин аныкташы зарыл. Келишимде консулдук кызмат адамы тарабынан заемдун кайтаруунун мөөнөттөрү жана орду, милдеттенмелерди аткаруу ыкмалары түшүндүрүлгөнү тууралуу көрсөтүлүшү керек. Зарыл болсо консулдук кызмат адамы тараптардан алардын ниеттерин аныктоо үчүн арыз талап кылат.

62. Заем алуу келишими боюнча пайызды аныктоо шарттары Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 726–беренесинде белгиленген тартипте аныкталат.

§ 7. Керээздерди күбөлөндүрүү жана жокко чыгаруу

63. Керээз бир тараптуу бүтүм болуп саналат. Керээздерди ырастоодо консулдук кызмат адамы Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 1131 жана 1132–беренелерин жетеке алат.

64. Керээз берүүчүдөн керээзди ырастоодо керээзге калтырылуучу мүлккө анын укуктарын тастыктоочу далилдерди берүү талап кылынбайт. Керээз берүүчү келечекте сатып алынышы мүмкүн болгон мүлктүк укуктарды жана мүлктү керээз кылууга укуктуу.

65. Керээзди күбөлөндүрүүдө консулдук кызмат адамы тараптарга Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 1127 жана 1149–беренелеринин мазмунун түшүндүрөт, бул тууралуу ал керээздин текстинде көрсөтөт.

66. Консулдук кызмат адамы Кыргыз Республикасынын желеги астында сууда жүргөн кемелерде сүзүүдө болушкан жарандардын ошол кемелердин капитандары тарабынан күбөлөндүрүлгөн керээздерин кабыл алат жана аларды Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлигинин Консулдук кызмат департаменти аркылуу керээз калтыруучунун туруктуу жашаган жериндеги мамлекеттик нотариалдык кеңсесине жиберет.

Эгерде керээз калтыруучунун Кыргыз Республикасында туруктуу жашаган жери жок болсо же керээз калтыруучунун жашаган жери белгисиз болсо, керээз мурас калтыруучуга тийиштүү кыймылсыз мүлк турган жердеги же анын Кыргыз Республикасынын аймагындагы негизги бөлүгү турган жердеги мамлекеттик нотариалдык кеңсесине жөнөтүлөт, ал эми кыймылсыз мүлк жок болгон учурларда – кыймылдуу мүлктүн негизги бөлүгү турган жерге жөнөтүлөт.

Жарандын өздүгү жана аракетке жөндөмдүүлүгү аныкталгандан кийин, консулдук кызмат адамы керээз берүүчүнүн эркин баяндоону аныктайт, берүү укугу жана милдеттүү үлүшүнүн укугу боюнча талапкер боло алышы мүмкүн болгон мураскорлордун укуктарын, ошондой эле алардын мүлктөн бериле турган үлүштү аныктоого талапкер болушу мүмкүн болгон чогуу ээлик кылуучулардын укуктарын ага түшүндүрөт.

67. Керээзде консулдук кызмат адамы Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 1149–беренесинин мазмунун керээз берүүчүгө түшүндүргөнү жөнүндө белгилейт, ал тууралуу керээз берүүчү белгиленген берененин мазмуну түшүндүрүлгөнү жөнүндө кол тамгасын коюу менен тастыктайт.

Керээзди керээз берүүчү өзү жазыш, же консулдук кызмат адамдын тарабынан анын оозунан жазылышы керек.

Керээз керээз берүүчүнүн жеке өзү тарабынан жазылышы керек. Керээзди өкүлү аркылуу жазууга жол берилбейт.

Керээз ага кол тамга коюлганга чейин консулдук кызмат адамдын катышуусу менен керээз жазган адам тарабынан окулушу зарыл. Андан кийин керээз жазуучу консулдук кызмат адамдын катышуусунда керээзге өзүнүн кол тамгасын коет.

Керээз калтыруучунун оозунан жазылган керээз, керээзге кол тамга коюлганга чейин консулдук кызмат адамдын катышуусу менен керээз калтыруучу адам тарабынан толук окулушу зарыл, ал жөнүндө керээз калтыруучу адам кол тамгасын койгончо, жана консулдук кызмат адамдын ырастоочу жазуусунда баяндалат.

68. Эгерде жаран дене кемчиликтеринен, оорусунан же сабатсыздыгынан улам керээзге өзү кол кое албаса, анда анын өтүнүчү боюнча консулдук кызмат адамдын катышуусу менен керээзге башка адам тарабынан кол коюлат, мында керээз калтыруучу эмне себептен керээзге жеке өзү кол кое албай тургандыгынын себептери көрсөтүлөт. Мындай учурларда консулдук кызмат адамы Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин жоболоруна ылайык керээз калтыруучунун ордуна к ол коюп жаткан адамга, керээз ачылганга чейин анын мазмунуна, анын түзүлүшүнө, жокко чыгарылышына же өзгөртүлүшүнө тиешелүү керээзде көрсөтүлгөн маалыматтарын жарыя кылууга укугу жок экендигин түшүндүрөт.

Эгер мурас калтыруучу дене бойлук кемтигинен, оорусунан же сабатсыздыгынан улам керээзди жеке өзү окууга жана /же ага кол коюуга алсыз болсо, анын тексти ал үчүн консулдук кызмат адамы тарабынан жарыяланат, ал тууралуу мурас ээси жеке өзү окуй албаган жана/же керээзге өзү кол кое албаган себебин көрсөтүү менен керээзге тиешелүүө жазууну жүргүзөт.

Керээзди ырастоодо төмөнкүлөр кол коюучу катары боло албайт:

1) керээзди күбөлөндүрүүчү консулдук кызмат адамы;

2) анын пайдасына керээз түзүлгөн же керээз берүүчүдөн баш тартуу жасалган жак;

3) мындай адамдын жубайы, анын балдары, ата энелери, чөбөрөлөрү;

4) мурас калтыруучунун мыйзам боюнча мураскорлору;

5) толук өлчөмдө аракетке, жөндөмгө ээ болбогон жактар;

6) керээзди окуй албаган сабатсыз же башка адамдар.

Керээзде аны түзгөн орду, датасы жана убакытысы көрсөтүлүшү керек.

69. Керээз үч нускада түзүлөт, анын бири керээзди ырастаган иш–көктөмүндө, экинчи нускасы керээз ээсине берилет, үчүнчүсү Кыргыз Республикасынын тышкы иштер министрлигинин Консулдук кызмат департаменти аркылуу Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинин Ведомстволук нотариалдык архивине жөнөтүлөт.

Жашыруун керээз керээз калтыруучунун каалоосу боюнча консулдук кызмат адамы анын мазмуну менен тааныштырбастан ырасталат.

70. Жашыруун керээз, анын жараксыз болуп калбашы үчүн керээз калтыруучунун өз колу менен жазылышы жана кол коюлушу, анын фамилиясы, аты жана атасынын аты толук көрсөтүлүшү керек. Бул тууралуу консулдук кызмат адамы оозеки түрдө керээз калтыруучудан сурайт, ал тууралуу күбөлөндүрүүчү жазуусунда көрсөтөт. Керээз эки күбөнүн жана консулдук кызмат адамдын катышуусунда конвертке салынып чапталат, ал конвертке күбөлөр колдорун коюшат жана фамилияларын, аттарын, аталарынын аттарын жана туруктуу жашаган жерин көрсөтүшөт. Күбөлөр кол койгон конверт күбөлөрдүн жана консулдук кызмат адамдын катышуусунда башка конвертке салынып, чапталат, ал конвертке консулдук кызмат адамы күбөлөндүрүү жазууларын жазат.

Жашыруун керээз реестрде каттоодон өткөртүлөт, алфавиттик китепке киргизилет жана керээздер көктөмүндө сакталат.

71. Жашыруун керээзди нотариалдык иш–аракеттерди каттоо реестринде каттоодо керээз калтыруучунун фамилиясы, аты, атасынын аты, паспорттук маалыматтары көрсөтүлөт; «Нотариалдык иш аракеттин мазмуну» графасында «жашыруун керээз» деп жазылат, реестрде ошондой эле күбөлөрдүн фамилиясы, аты, аталарынын аттары жана паспорттогу маалыматтары, кол тамгалары көрсөтүлөт.

Мурас калтыруучу өз мүлкүн тескегенден сырткары, керээзде керээздик баш тартууну, милдеттерди жүктөөнү кошуп жаза алат.

72. Керээз жазуудан баш тартылган керээз мүлктүк талаптар менен дайыма байланышта жана керээзге тиркелиши керек, болбосо ал юридикалык күчкө ээ болбой калат. Керээз жазуудан баш тартуу менен керээздин аткаруучусу болуп, мураскорлордун ичинен дагы адам, жана башка адамдар да боло алышат.

73. Керээз калтырып жүктөө менчик менен байланышпаган жүктөрдү жөнгө салат. Милдеттерди жүктөө менен түзүлгөн керээзде керээз боюнча мураскорлордун ичинен керээзди аткаруучу, жана анын кандайдыр бир аракетти жасоо же андан баш тартуу милдети көрсөтүлөт (Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 1140–беренеси)

Керээз калтыруучу керээзди өзгөртүүгө же жокко чыгарууга укуктуу.

Керээзди өзгөртүү жаӊы керээзди түзүү, мурда ырасталган керээзди жокко чыгаруу жана жаӊысын түзүү аркылуу керээзди жокко чыгаруу жөнүндө тийиштүү арызды берүү менен жүргүзүлөт.

Керээзди жоюу жөнүндө арызга коюлган колдун аныктыгы консулдук кызмат адамы тарабынан күбөлөндүрүлүшү керек.

74. Жасалган керээзди, мурда жасалган керээзди жокко чыгаруучу же өзгөртүүчү жаӊы керээзди алганда, консулдук кызмат адамда сакталган керээздин нускасында жана керээздерди эсепке алуунун алфавиттик китебинде бул тууралуу белги коюшат.

Керээзди өзгөртүү же жокко чыгаруу тууралуу арыздар консулдук кызмат мекемеде, бүтүмдөрдү жокко чыгаруу жөнүндө өзүнчө көктөмдө сакталат.

75. Эгерде керээз жазып калтыруучу өзүндө болгон керээздин нускасын берсе, анда керээзди жоюу жөнүндө белги ушул нускада да коюлат, андан кийин жоюу жөнүндө арыз менен бирге консулдук кызмат мекемеде сакталуучу керээздин нускасына тиркелет.

§ 8. Ишеним каттарды күбөлөндүрүү жана жокко чыгаруу

76. Ишенним кат бир тараптуу бүтүм болуп саналат. Ишеним каттарды берүү жарандын жалгыз өзүнүн ыктыяры боюнча өз эркин туюндуруунун конституциялык укугу болуп саналат. Ишеним каттарды күбөлөндүрүүдө консулдук кызмат адамы мүлктүн же укуктун жеке жакка таандыктыгын, ошондой эле мүлктү тескөөгө оорчулуктардын, мүлктүк укуктардын бар экендигин текшербейт.

77. Ишеним каттарды күбөлөндүрүүдө консулдук кызмат адамы кайрылган жактын өздүгүн гана текшерет жана эгерде ишеним кат үлүштүк биргелешкен менчикте болгон мүлктү же мүлктүк укукту тескөөгө берилип жатса, башка чогуу ээлик кылуучулардын ишеним каттарынын жана жубайынын макулдугун бир маалда күбөлөндүрүүнү талап кылууга укуксуз.

Консулдук кызмат адамы ишеним катты бир же бир нече адамдардын атынан күбөлөндүрөт.

78. Ишеним каттын текстинде ага кол коюлган дата жана орду, өкүлдүн жана ага өкүлчүлүккө чыккан адамдын фамилиясы, аты, атасынын аты, паспорттогу маалыматтары, персоналдык идентификациялык номери (юридикалык жактын толук аталышы) жана жашаган жери (юридикалык жактын жайгашкан жеринин дареги) көрсөтүлүшү керек.

Ал жасалган дата көрсөтүлбөгөн ишеним кат жараксыз.

Ишеним каттын иштөө мөөнөтү жазуу жүзүндө белгиленет жана Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 203–беренесинин 4–пунктунда белгиленген учурларды кошпогондо, 3 жылдан ашпашы керек.

Эгер ишеним катта иштөө мөөнөтү көрсөтүлбөсө, ал жасалган күндөн баштап бир жыл бою күчүн сактап турат.

Анда тартуу алуучу жак аталбаган жана тартууга берилүүчү предмет көрсөтүлбөгөн ишеним кат жараксыз болуп саналат.

79. Кошумча тапшыруу жолу менен берилген ишеним кат кошумча өткөрүп берүү укугун караган негизги ишеним кат көрсөтүлгөндө, же болбосо ишеним катты берген жактын таламдарын коргоо үчүн шартка жараша мындай аракеттерди жасоого мажбур болсо ишенимди башка жакка өткөрүп бере алат.

80. Кайра ишеним кат берүү тартибинде берилген ишеним кат негизги ишеним катты берүү боюнча нотариалдык күбөлөндүрүлүүгө тийиш, анда кайра ишеним кат берүү укугу жазылган. Ишенимди өткөрүп берүү тартибинде берилген ишеним кат негизги ишеним кат боюнча берилгенден ашык укукту өзүнө камтыбашы керек. Ишенимди өткөрүп берүү тартибинде берилген ишеним каттын аракети анын негизинде берилген ишеним каттын иштөө мөөнөтүнөн аша албайт.

Негизги ишеним катта берилген ыйгарым укуктарды жарым жартылай же толук ишенимди өткөрүп берүү укугу берилиши, же болбосо конкреттүү кайсы ыйгарым укуктар өткөрүлүп берилиши мүмүкүндүгү макулдалышы мүмкүн.

Ишенимди өткөрүп берүү тартибинде берилген ишеним каттын текстинде негизги ишеним каттын күбөлөндүрүлүшүнүн датасы жана орду, ишенимди өткөрүп берүү укугу менен ишеним катты күбөлөндүргөн консулдук кызмат адамдын аталышы көрсөтүлүшү керек.

Негизги ишеним каттын көчүрмөсү консулдук кызмат мекемеде калуучу ишеним каттын нускасына тиркелет.

Ишеним катты күбөлөндүрүүдө консулдук кызмат адамы Кыргыз Республикасынын Граждандык Кодексинин 206–статьясынын мазмунун түшүндүрөт.

81. Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2015-жылдын 23-сентябрындагы № 659 токтому менен бекитилген Кыргыз Республикасында аккредитацияланган чет мамлекеттердин дипломатиялык өкүлчүлүктөрүнүн жана консулдук мекемелеринин, эл аралык уюмдардын өкүлчүлүктөрүнүн автотранспорт каражаттарын, ошондой эле алардын кызматкерлеринин автотранспорт каражаттарын каттоонун (кайра каттоонун) тартиби тууралуу жобого ылайык, Дипломатиялык каттоо номуру бар транспорт каражаттарына ишеним каттарды күбөлөндүрүүгө тыюу салынат.

82. Ишеним кат берген адам, ишеним катты жана ишенимди өткөрүп берүү тартибинде берилген ишеним катты жокко чыгарууга укукттуу.

Ишеним катты жокко чыгаруу үчүн ишеним кат берген адам ишеним кат берилген адамга жана ошондой эле ага белгилүү болгон үчүнчү жактарга кабарлаганга милдеттүү. Мындай адам ишеним катты токтотуу жөнүндө арызга коюлган колдун аныктыгын күбөлөндүрүүчү консулдук кызмат адамга жардамга кайрыла алат.

83. Ишеним катты жок чыгаруу жөнүндө арыз берилгенде, ишеним кат берилген адам ишеним катты ырастаган консулдук кызмат адамга кайрылууга укуктуу. Мында жокко чыгаруу жөнүндө арызды кабыл алган консулдук кызмат адамы ишеним катты жокко чыгаруу жөнүндө чыгарылган ишеним каттардын ачык реестрине киргизгенге милдеттүү.

Эгерде ишеним кат мамлекеттик нотариалдык конторада таризделген болсо, анда консулдук кызмат адамы Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлигинин Консулдук кызмат департаменти аркылуу ишеним каттын жокко чыгарылганы жөнүндө маалыматтарды тиешелүү нотариалдык конторага жөнөтөт.

§ 9. Мурастык мүлктү коргоого чараларды көрүү

84. Мурастык мүлктү коргоого чараларды көрүү үчүн негиз болуп консулдук кызмат адамга кызыкдар тараптан арыздын келип түшүшү саналат. Арыз кирүүчү корреспонденциянын журналына, мурастык мүлктү коргоого чараларды кабыл алуу жөнүндө арыздарды эсепке алуу китебинде катталат жана ачылган мураскордук ишке тиркелет.

Бул мураскорлордун, баш тартууну алуучулардын, кредиторлордун же мамлекеттин кызыкчылыгында зарыл болгондо, консулдук кызмат адамы өзүнүн демилгеси менен мурастык мүлктү коргоого чараларды кабыл алууга укуктуу.

85. Эгерде жалгыз бой жарандар каза болгондон кийин калган жана мыйзам боюнча мураскорлордун чөйрөсүнө кирбеген адамдарга мураска калтырылган тарыхый, илимий, көркөм же башка маданий баалуулуктагы мүлктү коргоо чараларын көрүү жөнүндө билдирүү келип түшсө, консулдук кызмат адамы бул мүлктү тизмектөө үчүн нотариат жөнүндө мыйзамдарда каралган бардык чараларды көрүүгө милдеттүү.

86. Мурастык мүлк белгиленген формада үчтөн кем эмес нускада тизмектелет, бир нускасы мурастык иш көктөмүнүн материалдарына тиркелет, экинчиси консулдук кызмат адамы тарабынан дайындалган сактоочуга берилет.

87. Мураскорлукка кирүү жөнүндө арыз берген мураскорлордун бири сактоочу боло алат. Тизмектөөнү жүргүзүүдө консулдук кызмат адамы эки күбөнү чакырууга милдеттүү.

Тизмектөөнү түзүүдө консулдук кызмат адамы видео–тартуу жүргүзсө, видео тасманы иштин материалдарына тиркөөгө милдеттүү.

Мурастык мүлккө ишенимдүү башкарууну берүүдө сый акынын өлчөмүн же сый акынын жоктугун көрсөтүү менен ишенимдүү башкаруучуга өткөрүлүп берилет.

88. Ишенимдүү башкаруучу мураскордун (мураскорлордун) арызынан (арыздарынан) консулдук кызмат адамы тарабынан дайындалат, ал эми мураскорлор – ишенимдүү башкаруу мекемеси үчүн кайрылган адамдын арызынан же соттун актысынан дайындалат.

89. Ага карата ишенимдүү башкаруу ыйгарып жаткан Мураскордук мүлктүн наркы жөнүндө маалымат көз карандысыз баалоочунун отчетунан консулдук кызмат адамы тарабынан белгиленет.

90. Тизмектөө актысында төмөнкүлөр көрсөтүлүшү керек: калган мүлк жөнүндө билдирүү же мураскордук мүлктүӊ коргоого карата чараларды кабыл алуу жөнүндө тапшырма келген дата; тизмектөө жазылган дата, тизмектөөгө катышып жаткан жактардын фамилиялары, аттары, аталарынын аттары жана даректери; мурас калтыруучунун фамилиясы, аты, атасынын аты, ал каза болгон убактысы жана тизмектөөгө алынып жаткан мөлк жайгашкан жер, имарат консулдук кызмат адам келгенге чейин мөөр коюулуп жабылды беле жана ким тарабынан жүргүзүлгөн, пломба же мөөр бузулбаганбы; саналып өткөн предметтердин ар биринин толук мүнөздөмөсү жана баалоосу.

91. Тизмектөөдө консулдук кызмат адамы буюмдун же нерсенин абалын – жаӊы, мурда пайдаланылган, эскилигинин болжолдуу пайызын көрсөтүүсү керек. Сүрөттөлгөн предметтерди баалоо орто рыноктук баалар боюнча жүргүзүлөт (эскилигин эске алуу менен).

Мураскорлор адис–баалоочуну чакырганга укуктуу. Адис–баалоочунун эмгегин төлөө мураскорлор тарабынан жүргүзүлөт.

Тизмектөө актысынын ар бир бетинде буюмдардын (предметтердин) санынын жалпы жыйынтыгы жана баасы эсептелет.

92. Тизмектөө актысына каза болгон адамдын жашаган жери боюнча турган бардык мүлк киргизилет. Эгерде мурас калтыруучунун кыймылсыз мүлкүнүн бир нече объектиси болсо, анда ар бир объекти боюнча өзүнчө тизмектөө актысы түзүлөт.

93. Эгерде мүлктү тизмектөөнү жүргүзүү үзгүлтүккө учураса же бир нече күнгө созулса, имарат ар бир жолу консулдук кызмат адамы тарабынан мөөр коюлуп, бекитилет. Тизмектөө актысында тизмектөөнү токтотуу жана аны кайра жандандыруу себеби жана убактысы жөнүндө, ошондой эле имаратты андан кийин ачканда пломбанын жана мөөрлөрдүн абалы жөнүндө жазылат.

94. Актынын аягында тизмектелген мүлк сактоого берилген адамдын фамилиясы, аты, атасынын аты, туулган датасы, жашаган жери, анын өздүгүн ырастоочу документтин маалыматтары көрсөтүлөт.

95. Аларга айрым буюмдар таандык экендиги жөнүндө арыз тизмектөө актысына киргизилет, ал эми кызыкдар адамдарга ал мүлктү тизмектөөдөн чыгаруу жөнүндө доо менен сотко кайрылуу тартиби түшүндүрүлөт.

96. Эгерде консулдук кызмат адамга тизмектөө үчүн мүлккө киришүүгө тоскоолдук жаратышса, анда консулдук кызмат адамы акт түзөт жана кызыкдар адамдарга жана прокуратура органына маалымат берет, мурастык мүлктү кайтаруу боюнча чара көрүүнү токтото туруу жөнүндө же андан баш тартуу жөнүндө анын себебин көрсөтүү менен токтом чыгарат.

Эгерде мүлк (мүлктүн бир бөлүгү) мурас ачылган жерде жайгашпаса, анда консулдук кызмат адамы «Нотариат жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 69–беренесине ылайык аны коргоо чараларын көрүү жана мурастык ишке тиркөө үчүн тизмектин түп нускасын жөнөтүү жөнүндө тапшырманы башка компетенттүү адамга жиберет.

97. Алтын, күмүш, платина жана тыйын формасындагы, куйма формасындагы жана чийки түрүндөгү платин тобундагы металлдар, чет өлкөлүк валюта жана чет өлкөлүк валютада жазылып берилген төлөм документтери (векселдер, чектер, которуулар ж.б.), чет өлкөлүк фондддук баалуулуктар (акциялар, облигациялар, аларга купондор ж.б.), баалуу металлдардан, баалуу таштардан жана жемчугдан буюмдар, ошондой эле баалуу таштар жана жемчуг кыргыз Республикасынын Улуттук банкына кабыл алуу–өткөрүп берүү актысы боюнча сактоого өткөрүлүп берилет.

Мурастык мүлктү коргоо тартибинде консулдук кызмат адамы тарабынан сактоого кабыл алынган көрсөтүлгөн баалуулуктар баалуулуктарды эсепке алуу киттебинде катталат.

Каза болгон адамдын мүлкүнүн курамында болгон куралдар (мергенчиликтен башкасы) жана жарылма заттар ички иштер органдарына өзгөчө тизмектөө боюнча өткөрүлүп берилет.

98. Баалуу кол жазмалар, адабий эмгектер, тарыхый же илимий билимге ээ болгон каттар өзүнчө тизмектөөгө киргизилет жана мураскорлорго же тийиштүү уюмдарга жооптуу сактоого берилет. Зарылдыкта, мисалы, мураскорлору жок болгон учурда, консулдук кызмат адам документтерди же документтер коюлган сактоо жайын мөөр коюп бекитет.

Мурастык мүлктүн курамында башкарууну талап кылган мүлк болсо, ошондой эле мураскорлор мурасты кабыл алганга чейин кредиторлор мурас калтыруучуга доо менен кайрылган учурда, консулдук кызмат адам мурастык мүлктү башкаруучуну дайындайт, ал жөнүндө токтом чыгарат.

99. Аларга мурастык мүлк сактоого берилген сактоочулар, камкорчулар жана башка адамдар мурастык мүлктү короткондугу, алыстаткандыгы же жашыргандыгы үчүн жоопкерчилиги тартары жөнүндө, зыян келтиргени үчүн материалдык жоопкерчилик тууралуу алдын ала эскертилет. Ал тууралуу мурастык мүлктү тизмектөө актысында же сактоочуну же болбосо мурастык мүлктү тескөөчүнү дайындоо жөнүндө консулдук кызмат адамдын токтомунда баяндалган кол кат алынат.

100. Аларга мурастык мүлкт сактоого берилген сактоочулар, камкорчулар жана башка адамдар, эгер алар мураскорлор болуп саналбаса, мурастык мүлктү сактагандыгы үчүн сый акы алууга укуктуу.

101. Сый акынын өлчөмү ага мүлк сактоого берилген адам менен макулдашуу боюнча консулдук кызмат адамы тарабынан белгиленет. Белгиленген адамдарга, ошондой эле мурастык мүлктү сактоо жана тескөө боюнча кереектүү чыгымдардын орду толтурулуп берилет. Бул чыгымдардын орду пайдаланылган мүлктөн иш жүзүндө алынган пайданы чыгарып салуу менен, берилген документтерге ылайык толтурулат.

102. Мурастык мүлктү кайтаруу мураскорлор ал мурасты кабыл алганга чейин улантылат, эгерде аларды кабыл албаса – Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген мурасты кабыл алуу мөөнөтү өткөнгө чейин улантылат.

103. Эгерде башка мураскорлору мурасты кабыл албаган учурда аларга мурастарга ээ болуу укугу жаралган адамдардан мурасты кабыл алууга макулдук жөнүндө консулдук кызмат адамга арыз түшсө, жана мурасты кабыл алуу үчүн мыйзам менен белгиленген алты айлык мөөнөт өткөнгө чейин үч айдан кем эмес убакыт калса, Мурастык мүлктү кайтаруу мурас ачылган күндөн тартып алты ай өткөндөн кийин дагы улантылышы мүмкүн. Бул учурда мурастык мүлктү кайтаруу эскертилген бардык адамдары мурасты кабыл алганга чейин, ал эми мурасты алар кабыл албаса – эгер мурасты кабыл алуу үчүн алты айлык мөөнөттүн калган бөлүгү үч айдан кем болсо, ушул адамдардын кимдир–бирөөсүнөн мурасты кабыл алууга макулдук жөнүдө арыз түшкөн күндөн тартып үч ай өткөнгө чейин улантылат.

104. Консулдук кызмат адамы мурастык мүлктү кайтарууга чаралардын токтогондугу жөнүнүдө мураскорлорго, ал эми мураска алуу укугу боюнча мүлк мамлекетке өтсө – тийиштүү мамлекеттик же муниципалдык органга алдын ала кабарлоого милдеттүү.

§ 10. Мурастоо укугу жөнүндө күбөлүк берүү

105. Консулдук кызмат адамы мураскорлордун кат жүзүндөгү арызынын негизинде мурас ачылган орду боюнча мурастоо укугу жөнүндө күбөлүк берет.

106. Мурасты кабыл алуу же андан баш тартуу жөнүндө арыз консулдук кызмат адамы тарабынан тиешелүү тартипте күбөлөндүрүлүүгө тийиш.

107. Мураскор арызды консулдук кызмат мекемеде өзү берсе, анын колунун күбөлөндүрүлүшү талап кылынбайт. Бул учурда консулдук кызмат адамы мураскордун ким экендигин аныктайт жана анын колунун аныктыгын текшерет, бул тууралуу арызга тиешелүү белги коюлат жана ким экендигин ырастаган документтин аталышы, анын номери, качан жана ким тарабынан берилгендиги, мураскордун туулган күнү көрсөтүлөт.

Эгерде арыз колунун аныктыгы күбөлөндүрүлбөй почта аркылуу келип түшсө, мындай учурда да арыз консулдук кызмат адамы тарабынан кабыл алынат, ал эми мураскорго консулдук кызмат адамы тарабынан күбөлөндүрүлгөн арызды жөнөтүү жөнүндө же консулдук кызмат мекемеге өзүнүн келиши тууралуу чакырык кагазы жиберилет.

108. Мураскор мурас ачылган күндөн тартып каалаган убагында мурастан баш тартууга укуктуу.

Мурастан баш тартуу мураскор тарабынан мурас ачылган жерде консулдук кызмат адамга арыз берүү аркылуу ишке ашырылат.

Эгерде ишеним катта мындай баш тартууга ыйгарым укуктуулук атайын каралса, мурастан өкүл аркылуу баш тартылышы мүмкүн.

Мурастан баш тартуу кийин жокко чыгарылышы же кайра алынышы мүмкүн эмес.

109. Эгер мураскор мурастоого керээз боюнча да, мыйзам боюнча да чакырылса, ал бул негиздердин бири же экөө тең боюнча ага тийиштүү мурастан баш тартууга укуктуу.

Мураскор мурастын калган бөлүгүн мурастоого карабай, ага арттыруу укугу боюнча тийиштүү мурастан баш тартууга укуктуу.

Мураскор мурастан баш тартканда, ал андан керээз боюнча же мыйзам боюнча мураскорлордун ичинен башка адамдардын пайдасына баш тарткандыгын көрсөтүүгө укуктуу.

Ушул пунктта каралган учурлардан тышкары, эскертүүлөр менен же шарт коюу менен мурастын бир бөлүгүнөн баш тартууга, мурастан баш тартууга жол берилбейт.

110. Мурастоо укугу жөнүндө күбөлүктү берүү өтүнүчү менен консулдук кызмат мекемеге кайрылган артында калган күйөөсүнө (артында калган аялына) Кыргыз Республикасынын Үй–бүлө кодексинин 35–беренесинин мазмуну түшүндүрүлөт, бул тууралуу мурасты кабыл алуу жөнүндө арызга белгиленет. Эгерде арыз почта аркылуу келип түшсө, бул учурда артында калган күйөөсүнө (артында калган аялына) почта аркылуу жогоруда аталган берененин мазмунун түшүндүрүү жөнүндө билдирүү жөнөтүлөт.

111. Мурас жарандын каза болгондугунун же сот тарабынан каза болду деп жарыялангандыгынын натыйжасында ачылат.

Мурасты ачуу убактысы болуп мурасты калтыруучунун каза болгон күнү (зарылдыгына жараша жана ошол учурда), ал эми аны каза болду деп жарыялаганда, эгерде соттун чечиминде башка күн көрсөтүлбөсө, жаранды каза болду деп жарыялоо жөнүндө соттук чечим күчүнө кирген күн саналат.

Эгерде бир календардык сутканын ичинде (жыйырма төрт саат) биринен кийин бири мурастоого укуктуу болгон адамдар каза болуп калышса, алар бир мезгилде каза болду деп табылат, мурастоо алардын ар биринен кийин ачылат жана мурастоого алардын ар биринин мураскорлору чакырылат.

112. Мурастоо укугу жөнүндө күбөлүк мурас ачылган күндөн тартып алты айдын ичинде берилет.

Эгерде консулдук кызмат адамыда тийиштүү мүлккө же бардык мураска карата күбөлүк берүү үчүн кайрылган мураскорлор жок экендиги жөнүндө маалыматтар болсо, мыйзам боюнча да, керээз боюнча да мурастоодо күбөлүк көрсөтүлгөн мөөнөт бүткөнчө берилет.

113. Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 1166–беренесине ылайык мыйзам боюнча да, керээз боюнча да мураскор жок болсо же мураскорлордун биринин да мурастоого укугу жок болсо, же алардын бардыгы мурастан баш тартышса, мураска калтырылган мүлк мураскерсиз мүлк болуп таанылат.

114. Консулдук кызмат адамы мыйзам боюнча мурастоо жөнүндө күбөлүктү берүүдө мурас калтыруучунун каза болгондугу тууралуу фактыны, мурастын ачылган убактысын жана ордун, күбөлүк берүү жөнүндө арыз беришкен адамдардын мураска калтыруучу менен туугандык же башка катыштарынын бардыгын, мурастоо укугу жөнүндө күбөлүк берилип жаткан мураска калтырылган мүлктүн курамын жана анын жайгашкан жерин текшерет.

115. Каза болгондугунун фактысы жана мурас ачылган убакыт мурас калтыруучунун каза болгондугу жөнүндө күбөлүк же каза болгондугу тууралуу актыдагы жазуу менен ырасталат.

116. Мурастын ачылган орду болуп мурасты калтыруучунун акыркы туруктуу жашаган жери саналат.

Эгерде мурас калтыруучунун акыркы жашаган жери белгисиз болсо, мурастын ачылган орду болуп мурас калтыруучуга тиешелүү кыймылсыз мүлк же анын негизги бөлүгү, ал эми кыймылсыз мүлк жок болгон учурда – кыймылдуу мүлктүн негизги бөлүгү жайгашкан жер таанылат. Бул документтер мураскорлордо жок болгон учурда, консулдук кызмат адамы мурастын ачылган ордун аныктоо жөнүндө соттук актынын көчүрмөсүн талап кылат.

117. Эгерде мурас калтыруучунун акыркы жашаган жери консулдук кызмат мекеме жайгашкан мамлекетте же консулдук кызмат жайгашкан аймакта болсо, анда консулдук кызмат адамы консулдук кызмат мекемеге мурас ачылган орду боюнча кайрылган мураскорлордун бардыгын текшерип, Кыргыз Республикасы катышкан, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдердин негизинде, мураска калтырылган кыймылсыз мүлктүн же анын негизги бөлүгү жайгашкан орду боюнча мурастоо укугу жөнүндө күбөлүк берет.

Эгерде мурас калтыруучунун акыркы жашаган жери КМШга катышуучу мамлекеттерде же чет мамлекеттердин биринде болсо, кыймылдуу мүлктү мурастоо укугу жөнүндө күбөлүк Кыргыз Республикасы катышкан, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдердин негизинде, акыркы жашаган жери боюнча берилет.

118. Мурастын курамы мурас калтыруучунун мурасты ачуу учуруна карата укуктарын жана милдеттерин ырастаган жана ал каза болгондон кийин токтотулбай турган документтердин негизинде аныкталат.

119. Мурас калтыруучунун мураскорлор менен туугандык мамилелери туулгандыгы тууралуу күбөлүктөрүнүн же никеге тургандыгы жөнүндө күбөлүктөрүнүн, туулгандыгы же никеге тургандыгы жөнүндө актылардагы жазуулардын көчүрмөлөрүнүн негизинде, туугандыктын же башка мамилелердин жана документтердин чыныгы экенин аныктай турган соттук актынын негизинде күбөлөндүрүлөт.

120. Артында калган аялы (артында калган күйөөсү) башка катталган никеде турган болсо, анда ал дагы мурасты ачуу жол–жобосуна чакырылат.

Эгерде нике жараксыз деп табылган болсо, бул адамдар жубайлары каза болгондон кийин мураскорлор болуп эсептелишпейт.

Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 1141–беренесине ылайык мыйзам боюнча мурас алууда бир тараптан алганда, асыралып алынган жана анын укум–тукуму, экинчи тараптан алганда, асырап алуучу жана анын туугандары кандаш туугандарга теңештирилет.

Асыралып алынгандар жана алардын укум–тукумдары мыйзам боюнча асырап алынгандын ата–энеси каза болгондон кийин, анын ата–тектик жагындагы башка кандаш туугандарынын мураскору болушпайт.

Асыралып алынгандын ата–энеси жана анын ата–теги жагынан башка кандаш туугандары мыйзам боюнча асыралып алынган каза болгондон кийин анын укум–тукумунун да мураскорлору боло алышпайт.

Мыйзам боюнча ар бир кийинки кезектеги мураскорлор мурдагы кезектеги мураскорлор жок болгон учурда мурастоого, аларды мурастан четтетүүгө же андан баш тартууга укуктуу.

121. Эгерде мыйзам боюнча мурастоо укугу жөнүндө күбөлүктү берүү тууралуу өзүн мурас калтыруучунун багуусундагы адам деп эсептелген адам кайрылган болсо, анда консулдук кызмат адамы ал адамдын мурас калтыруучунун багуусунда ал өлгөнгө чейинки бир жылдан кем эмес убакыт тургандыгына, ошондой эле ал мурас ачылган күнгө карата эмгекке жарамсыз экендигине ынанышы керек.

Адамдын багууда тургандыгы тууралуу факт соттук акттын негизинде күбөлөндүрүлөт.

Багуусундагы адамдын жашы менен байланыштуу эмгекке жарамсыздыгы паспорт, туулгандыгы тууралуу күбөлүк жана пенсиялык китепчеси боюнча текшерилет.

122. Эгерде мыйзам боюнча мураскорлордун бирөө же бир нечеси аларды мурастоого чакыруу үчүн негиз болуп саналган туугандык же башка мамилелерди көрсөтүү мүмкүндүгүнөн ажыратылган болсо, анда алар мураскорлордун курамына мурасты кабыл алышкан жана тиешелүү далилдерди көрсөтүшкөн калган бардык мураскорлордун жазуу жүзүндөгү макулдугу менен кошулушу мүмкүн. Мураскорлордун бул макулдугу кат жүзүндөгү арыз түрүндө таризделет. Мураскорлор арыздарын консулдук кызмат мекемеге өздөрү алып келген учурда, алардын колунун аныктыгын күбөлөндүрүү талап кылынбайт. Бул учурда консулдук кызмат адамы мураскорлордун ким экендигин аныктайт жана колунун аныктыгын текшерет, бул тууралуу арызга белги коет жана документтердин аталышын, номерин, ким экендигин ырастаган документтердин ким тарабынан жана качан берилгендигин жана мураскордун туулган күнүн көрсөтөт.

Бул арыз күбөлөндүрүлгөн түрдө берилиши мүмкүн.

123. Консулдук кызмат адамы керээз боюнча мурастоо укугу тууралуу күбөлүктү тиешелүү далилдерди талап кылуу жолу менен берүүдө, мурас калтыруучунун каза болгондугунун фактысын, керээздин бар экендигин, мурастын ачылган убактысын жана ордун, күбөлүк берилип жаткан мураска калтырылган мүлктүн курамын жана жайгашкан жерин текшерет, мурастын милдеттүү үлүшүнө укуктуу жактарды иликтейт.

Мурастоо укугу жөнүндө күбөлүктү берүүдө керээз жокко чыгарылбагандыгы текшерилет. Эгерде консулдук кызмат адамы керээздеги анын жокко чыгарылгандыгы тууралуу жазууга карабастан керээздин жокко чыгарылгандыгына шектенсе, керээздин жокко чыгарылышы кайрадан текшерилет.

124. Аманатчы тарабынан аманаттын башка адамга же мамлекетке өткөрүп берүү жөнүндө керээзи калтырылган учурда, эгерде бул аманат Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин III бөлүмүндө жана Кыргыз Республикасынын Үй–бүлө кодексинин 35–беренесинде көрсөтүлгөн жалпы биргелешкен менчикти түзсө, керээз калтыруучунун керээзи анын үлүшүнө гана карата колдонулат.

125. Мурас калтыруучунун жашы жетпеген же эмгекке жарамсыз балдары, анын ичинде асырап алуучулар керээздин мазмунуна карабай, мыйзам боюнча мурас алууда (милдеттүү үлүш) алардын ар бирине тийиштүү боло турган үлүштүн жарымынан кем эмесин мураска алышат.

126. Мурастагы милдеттүү үлүштөн баш тартуунун шарттары жок болууга тийиш. Милдеттүү үлүштөн башка адамдардын пайдасы үчүн баш тартууга жол берилбейт. Бул учурда мураска калтырылган мүлк мурастоо боюнча керээзде көрсөтүлгөн мураскорлорго өтөт.

127. Эгерде мурастоо боюнча мураскорлор милдеттүү үлүштү мурастоо укугу жөнүндө күбөлүктү кабыл алууга каршылык көрсөтүшсө, консулдук кызмат адамы аларга сотко кайрылуу укугун түшүндүрөт жана мурастоо укугу жөнүндө күбөлүктү берүүнү он күндөн көп эмес мөөнөткө жылдырат.

Эгерде керээз боюнча мурастоо укугу жөнүндө күбөлүктө мурас калтыруучу менен мураскорлордун ортосундагы туугандык же башка мамилелер көрсөтүлүшү керек болсо (тараптардын каалоосу боюнча), консулдук кызмат адамы бул мамилелерди ырастаган документтерди талап кылат.

128. Керээз боюнча мурастоо укугу жөнүндө күбөлүктү берүүдө консулдук кызмат мекемеде мураскорлор тарабынан берилген керээздин түп нускасы же дубликаты калтырылат.

Керээз калтыруучу турак үйү, батири, турак үйүнүн же батиринин бир бөлүгү өтүп жаткан мураскоруна үчүнчү адамга өмүр бою колдонуу үчүн бул турак жайды же анын белгилүү бир бөлүгүн берүү милдетин жүктөй алат. Бул милдет консулдук кызмат адамы тарабынан мурастоо укугу жөнүндө күбөлүккө киргизилет.

129. Эгерде мураска калтырылган мүлктүн курамына турак үй, батир, турак үйдүн же батирдин бөлүгү, ишкана же башка кыймылсыз мүлк кирсе, консулдук кызмат адамы мүлктүн мураска калтыруучунун менчик укугуна таандык экендигин ырастоочу документти талап кылат, ошондой эле мүлктү башкага өткөрүп берүүгө тыюу же ага камак салынбагандыгын текшерет.

130. Эгерде мурасты кабыл алган бардык мураскорлордун макулдашуусунда жана мурас ачылган орду боюнча мамлекеттин мыйзамдарында башкача белгиленбесе, мурастын курамына кирген ишкана натуралык түрдө бөлүштүрүлбөйт жана аларга тийиштүү үлүштөргө жараша мураскорлордун жалпы үлүштүк менчигине өтөт.

131. Эгерде мурастын курамында автомототранспорттук каражат бар болсо, консулдук кызмат адамы ушул автомототранспорт каражатынын мурас калтыруучуга менчик укугунда таандык экендигин ырастаган документти текшерет жана бул документтин көчүрмөсүн мурастоо ишине тиркейт. Муну менен бирге, консулдук кызмат адамы автомототранспорт каражатынын башкага берилишине тыюу же ага камак салынбагандыгын текшерет.

132. Эгерде мураска калтырылган мүлктүн курамына мергенчилик мылтыгы кирсе, консулдук кызмат адамы мураскордон ушул мылтыкты сактоого тиешелүү чет мамлекеттердин ыйгарым укуктуу органы тарабынан берилген уруксатты жана мергенчилик билетти талап кылат.

133. Акционердик коомдун акционерлеринин мураска калтырылган мүлкүнүн курамына аларга тиешелүү болгон акциялар кирет.

Документтештирилбей турган баалуу кагаздарга менчик укугу тиешелүү депозитарийлер тарабынан берилген депо эсептеринин көчүрмө бөлүгүнүн негизинде күбөлөндүрүлөт.

Эгерде мурасты алуу тартибинде баалуу кагаздар түрүндөгү акциялар гана эмес, ошондой эле толук шериктиктин, коммандиттик шериктиктин, жоопкерчилиги кошумча же чектелген коомдун катышуучуларынын, же өндүрүштүк кооперативдин мүчөсүнүн (катышуучунун, аманат салуучунун, коммандитисттин) үлүшү дагы алынган болсо, анда бул учурда анын курамына тийиштүү шериктиктин, кооперативдин жана коомдун катышуучусунун (мүчөсүнүн) уставдык фондундагы (капиталындагы) үлүшү (аманаты) да кирет. Бул укуктардын мурас калтыруучуга менчик укугу боюнча тиешелүү экендигинин далили болуп тиешелүү уюмдардын уюштуруу документтери же консулдук кызмат адамга мураскорлор тарабынан көрсөтүлгөн башка документтер саналат, Бул далилдөөчү документтер мураскорлордо жок болгон учурларда консулдук кызмат адамы ал документтерди көрсөтүлгөн уюмдардын кызмат адамдарынан талап кылып алууга жардам берүүгө тийиш. Мураскорлор тарабынан берилген документтер текшерилгенден кийин, аларга мураска карата укугу жөнүндө күбөлүк берилет.

134. Мурас калтыруучунун наамына банкта (башка кредиттик уюмдарда) сакталып турган аманат, баалуу кагаздар бар экендигин күбөлөндүрүүдө, консулдук кызмат адамы мураскорлордон сактык китепчесин (банк аманатынын келишимин же аманаттын бар экендигин далилдөөчү башка документти), ал эми баалуу кагаздарга карата – уюмдун атайын реестр кармоочусунун депозитарийинен маалымкатты талап кылат. Сактык китепчелеринин жана маалымкаттардын көчүрмөлөрү керээздик ишке тиркелиши керек.

135. Эгерде мураска калтырылган мүлктү башкага өткөрүп берүүгө тыюу жана камак салынган болсо, мурастоо укугу жөнүндө күбөлүктү башкага берүү жана камакка тыюу салуу алынып ташталганга чейин токтотулат.

136. Мурастоо укугу жөнүндө күбөлүк бардык мураскорлорго же ар бирине өзүнчө, алардын каалоосуна ылайык берилет.

137. Консулдук кызмат адамы жашы жете элек же ишке жарамсыз мураскорлордун атына мурастоо укугу жөнүндө күбөлүктүн берилгендиги тууралуу көзөмөлдөө жана камкордук көрүү органдарына алардын мүлктүк кызыкчылыктарын коргоо үчүн билдирет,

138. Айрым бир мураска калтырылган мүлккө же мураска калтырылган мүлктүн белгилүү бир бөлүгүнө мурастоо укугу жөнүндө күбөлүк берилген учурда, андан кийин биринчи берилген күбөлүктө аталбаган мураска калтырылган мүлккө же мураска калтырылган мүлктүн башка бөлүктөрүнө кийинки мурастоо укугу жөнүндө күбөлүктөр берилет.

139. Башка мүлккө мурастоо укугу жөнүндө кошумча күбөлүк берилген жана мурун берилген күбөлүккө киргизилбеген мураскорлор келген учурда, алар дагы мурасты кабыл алган бардык мураскорлордун жазуу жүзүндөгү макулдугу менен кошумча мүлккө мурастоо укугу жөнүндө күбөлүккө киргизилет.

140. Айрым мураскорлордун үлүштөрү анык болбогон учурда, керээзде үлүштүн аныкталбаган бөлүгү көрсөтүлөт.

141. Мурастоо укугу жөнүндө күбөлүктү берүүдө, эгерде мураска калтырылуучу мүлк бир нече мүлктөн турса, Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 1159–беренесине ылайык, мураскорлордун талаптары боюнча жана алардын макулдугу менен консулдук кызмат адамы аларга тийиштүү болгон үлүштөргө ылайык бөлүштүрүү келишимин тариздейт. Эгерде макулдашууга жетүүгө мүмкүн болбой калса, анда мүлктү бөлүштүрүү соттук тартипте жүзөгө ашырылат.

142. Консулдук кызмат мекемелерде мурастоо иштерин эсепке алуу китеби жүргүзүлөт.

143. Мурастоо иштерин эсепке алуу китебинде төмөнкүлөр белгиленет:

1) мурасты кабыл алуу жөнүндө, мурастоо укугу жөнүндө күбөлүктөрдү берүү жана мураска калтырылган мүлктүн эсебинен чыгымдарды төлөө жөнүндө буйрук;

2) мурастан баш тартуу жөнүндө арыз;

3) кредиторлордун доо арыздары;

4) мураска калтырылган мүлктү сактоого көрүлгөн чаралар жөнүндө арыз (ушул мүлктү сактоо үчүн көрүлгөн чаралар).

Көрсөтүлгөн арыздардын негизинде каза болгон адамдын наамына иш ачылат. Мындан кийинки бардык арыздар (кошумча арыздар, башка мураскорлордон жана кредиторлордон келип түшкөн арыздар) дагы мурастоо иштеринин эсепке алуу китебинде катталышат. Бардык арыздарда алардын келип түшкөн убактысы жана мурастоо ишинин номери көрсөтүлөт.

Мурастоо ишине мурастоо укугу жөнүндө күбөлүк жана ага тиешелүү болгон калган бардык документтер тиркелет.

§ 11. Жубайлардын жалпы мүлкүндөгү үлүшкө карата менчик укугу жөнүндө күбөлүктү берүү

144. Консулдук кызмат адамы жубайлардын жазуу жүзүндөгү арызы боюнча алардын бирине же экөөнө тең никеде турган кезинде табылган жалпы мүлккө карата менчик укугу жөнүндө күбөлүк берет.

145. Жубайлардын жалпы мүлкүндөгү үлүшкө карата менчик укугу жөнүндө күбөлүк жубайлардын биргелешкен мүлкү катары эсептелген мүлккө гана берилет.

Консулдук кызмат адамы жубайлардын жалпы мүлкүндөгү үлүшкө карата менчик укугу жөнүндө күбөлүктү берүүдө никеге тургандыгын ырастаган документти талап кылат.

146. Эгерде үлүшүнө күбөлүк берилип жаткан мүлктүн курамына кыймылсыз мүлк, автомототранспорттук каражаттар же башка атайын эсепте турган мүлк (каттоодон өткөрүү керек болгон) кирсе, анда консулдук кызмат адамы аталган мүлктүн жубайларга таандык экендигин текшерет.

Кыймылсыз мүлккө жана (же) автомототранспорттук каражатка укугу жөнүндө күбөлүктү берүүдө кыймылсыз мүлктүн катталгандыгы жана (же) транспорт каражатынын каттоо ырастамасы жөнүндө чет мамлекеттин тиешелүү уюмунун маалымкаты талап кылынат.

147. Консулдук кызмат адамы жубайлардын жалпы мүлкүндөгү үлүшкө карата менчик укугу жөнүндө күбөлүк берилгендиги тууралуу белгини менчик укугун ырастаган документке коет.

148. Жубайлардын бири каза болуп калган учурда жубайлардын жалпы мүлкүндөгү үлүшкө карата менчик укугу жөнүндө күбөлүк артында калган аялынын (артында калган күйөөсүнүн) жазуу жүзүндөгү арызы боюнча консулдук кызмат адамы тарабынан мурас ачылган орду боюнча, мурасты алышкан мураскорлорго билдирүү менен берилет.

Билдирүүдө жубайлардын жалпы мүлкүндөгү үлүшкө карата менчик укугу жөнүндө күбөлүк берүү талап кылынган жалпы мүлк көрсөтүлөт, ал эми башка мураскорлор бул адамдын талабы менен макул болбогон учурда аларга дагы сотко кайрылуу укугу түшүндүрүлөт.

Билдирүү почта аркылуу жөнөтүлөт. Консулдук кызмат адамы консулдук кызмат мекемеге келишкен мураскорлорду өз үлүшүн талап кылып жаткан артында калган аялы же күйөөсүнүн арызы менен тааныштырат. Эгерде башка мураскорлор өз үлүшүн талап кылып жаткан аялынын же күйөөсүнүн арызы менен макул болушса, анда ал бул арызга колун коюшат.

149. Жубайлардын жалпы мүлкүндөгү үлүшкө карата менчик укугу жөнүндө күбөлүк артында калган аялынын (артында калган күйөөсүнүн) атына никеде турган кезинде табылган жалпы мүлкүнүн жарымына карата берилиши мүмкүн.

150. Мурасты кабыл алышкан мураскорлордун жазуу жүзүндөгү арызынын негизинде жана артында калган аялынын (артында калган күйөөсүнүн) макулдугу менен менчик укугу жөнүндө күбөлүктө каза болгон күйөөсүнүн (каза болгон аялынын) жалпы мүлктөгү үлүшү белгилениши мүмкүн.

151. Жубайлардын жалпы мүлкүндөгү үлүшкө карата менчик укугу жөнүндө күбөлүктө мүлктүн толук аталышы көрсөтүлөт.

152. Эгерде мурасты кабыл алышкан мураскорлордун арасында жашы жете электер болсо, жалпы мүлктөгү үлүшкө карата менчик укугу жөнүндө күбөлүк артында калган аялына (артында калган күйөөсүнө) көзөмөлдөө жана камкордук көрүү органдарынын жазуу жүзүндөгү макулдугу менен берилет.

153. Артында калган күйөөсүнө (артында калган аялына) жубайлардын жалпы мүлкүндөгү үлүшкө карата менчик укугу жөнүндө күбөлүктү берүүдө жубайлардын биринин каза болгондугу тууралуу күбөлүк, каза болгондугу жөнүндө актыдагы жазуунун көчүрмөсү, арыз берүүчүнүн каза болгон адам менен никеде тургандыгын ырастаган документ, мүлк никеде турган кезинде табылганын ырастоочу документ талап кылынат.

154. Консулдук кызмат адамы жубайлардын жалпы мүлкүндөгү үлүшкө карата менчик укугу жөнүндө күбөлүктө Кыргыз Республикасында жайгашкан турак үйгө, батирге, турак үйдүн же батирдин бир бөлүгүнө, автомототранспорттук каражатка карата белги коет жана Мамлекеттик каттоо кызматынын аймактык бөлүмдөрүнөн каттоодон өткөрүү абзел экендигин түшүндүрөт.

§ 12. Документтердин көчүрмөлөрүнүн жана алардан көчүрмө бөлүктөрдүн тууралыгын күбөлөндүрүү

155.Документтер мыйзам актыларына карама–каршы келбесе, юридикалык мааниге ээ жана көчүрмөлөрүнүн жана алардан көчүрмөлөрдүн тууралыгын күбөлөндүрүү мыйзам тарабынан тыюу салынбаган шартта юридикалык жактар жана жарандар тарабынан берилген документтердин көчүрмөлөрүнүн жана алардан көчүрмөлөрдүн тууралыгын консулдук кызмат адамы күбөлөндүрөт. Документтин көчүрмөсүнүн түп нуска менен тууралыгын күбөлөндүрүүгө ар бир адам кайрылууга укуктуу.

156. Бухгалтердик, финансылык жана бажылык, ошондой эле схемаларды, таблицаларды, башка графикалык сүрөттөрдү камтыган документтердин; алардын ишенимдүүлүгүнө шек туудурган өчүрүүлөр, кошуп жазуулар жана башка белгилери бар документтердин; документтин өзүндө көчүрмө алууга тыюу салынган же көчүрмөлөрүн күбөлөндүрүүгө мыйзам тарабынан жол берилбеген башка документтердин көчүрмөлөрүнүн тууралыгы жөнүндө күбөлөндүрүүгө тыюу салынат.

157. Документтердин көчүрмөлөрүнүн жана алардан көчүрмөлөрдүн тууралыгын күбөлөндүрүү менен, консулдук кызмат адамы документтин мазмунунун мыйзамдуулугун, анда баяндалган фактылардын чындыкка дал келишин, ага кол тамгаларын койгон адамдардын өздүгүн, аракетке жөндөмдүүлүгүн жана ыйгарым укуктарын, документти берген юридикалык жактын укукка жөндөмдүүлүгүн ырастабайт.

158. Андан көчүрмө жасалган документте өз ара байланышы болбогон бир нече өзүнчө чечимдер камтылганда гана көчүрмөнүн аныктыгы ырасталышы мүмкүн. Көчүрмө документтин белгилүү бир маселе боюнча бөлүгүнүн толук текстин чагылдырууга тийиш.

159. Документтин күбөлөндүрүлүүчү көчүрмөсү же андан үзүндү көчүрмө документтин түп нускасы менен салыштырылат.

160. Көчүрмөнүн тууралыгы консулдук кызмат адамы тарабынан күбөлөндүрүлгөн же документтин көчүрмөсү документтин түп нускасы анын атынан келип чыккан юридикалык жак тарабынан берилген шартта, документтин көчүрмөсүнөн алынган көчүрмөнүн аныктыгы консулдук кызмат адам тарабынан күбөлөндүрүлөт. Акыркы учурунда документтин көчүрмөсү бул юридикалык жактын фирмалык бланкында түзүлүүгө, мөөр басылып, документтин түп нускасы юридикалык жактын менчигинде экендиги жөнүндө белги коюлууга тийиш. Калган учурларда документтин нотариалдык жактан күбөлөндүрүлгөн көчүрмөсүнүн көчүрмөсү күбөлөндүрүлөт, мында документтин нотариалдык күбөлөндүрүлгөн көчүрмөсүнүн күнү, реестрдик номери жана документтин бул нускасын нотариалдык жактан күбөлөндүргөн консулдук кызмат адамдын маалыматтары көрсөтүлөт.

161. Эгерде документтин түп нускасында катаны макулдашылган оңдоо камтылса, ага документти берген орган тарабынан кол коюлуп жана мөөр басылган болсо, анда консулдук кызмат адам күбөлөндүрүүчү жазууга «макулдашылбаган оңдоолор жок – бирок макулдашылган оңдоо бар» деген жазууну жазат жана оңдолгон текстти кайталап көчүрүп жазат.

§ 13. Документтердеги коюлган колдордун аныктыгын күбөлөндүрүү

162. Консулдук кызмат адамы мазмуну мыйзам актыларына каршы келбеген документтердеги өз колу менен, факсимилдик жана электрондук кол тамга менен коюлган колдордун аныктыгын күбөлөндүрөт.

163. Документтердеги кол тамгалардын аныктыгын күбөлөндүрүүдө консулдук кызмат адамга берилген маалыматтардын жана документтердин аныктыгына жоопкерчилик аларды берген жактарга жүктөлөт.

164. Анда кайрылган адамдын кол тамгасы консулдук кызмат адамы тарабынан күбөлөндүрүлгөн документ, эгерде анын колдонуу мөөнөтү белгиленбесе, мөөнөттүү мүнөздө боло албайт. Мындай документ аны арыз ээси жокко чыгарганга чейин күчүнө ээ болуп турат.

165. Кандай болбосун арыз, арыз ээси тарабынан чакыртылып алынышы же жокко чыгарылышы мүмкүн. Бул учурда арыз ээси бардык кызыкдар адамдарга өзүнүн арызын жокко чыгаргандыгы жөнүндө кабарлоого милдеттүү экендигин консулдук кызмат адамы түшүндүрөт. Мында консулдук кызмат адамы арыз ээсинин арыздагы коюлган колунун аныктыгын күбөлөндүрөт. Арыз ээсинин өтүнүчү боюнча консулдук кызмат адамы арызды кызыкдар адамдарга бере алат, ошондой эле берген же тапшырган фактысы жөнүндө күбөлүктү да бере алат.

166. Бүтүмдүн мазмуну баяндалган келишимде, керээзде, ишеним катта же башка документте дене бойлук кемчилиги, оорусу же башка себептердин кесепетинен өз колу менен кол кое албаган башка адам үчүн кол тамгасын койгон адамдын кол тамгасынын аныктыгы гана күбөлөндүрүлүшү мүмкүн, ошондой эле мындай документтин текстин жазуу түрүндө которууну жүзөгө ашырган котормочунун кол тамгасын күбөлөндүрөт.

167. Арызга арыз берүүгө жана ага кол тамга коюуга ыйгарым укуктуу жак (ишеним кат боюнча өкүл, же болбосо кол коюучу) тарабынан кол тамга койгон учурда, консулдук кызмат адамы ишеним каттын реквизиттерин же болбосо кол коюучунун кол тамгасынын аныктыгын, арыз ээси дене бойлук кемтигинен, оорусунан же башка себептерден улам өз колу менен кол тамгасын кое албаган себебин көрсөтүү менен, башка адам үчүн кол тамгасын койгон жактын кол тамгасынын аныктыгын күбөлөндүрөт.

168. Дене бойлук кемтигинен, оорусунан же башка себептерден улам өз колу менен кол тамгасын кое албаган адам үчүн кол койгон адамдын кол тамгасынын аныктыгын күбөлөндүрүү менен, консулдук кызмат адамы кайрылган жактын өздүгүн жана ишке жөндөмдүүлүгүн жана кол коюучунун өздүгүн аныктайт.

169. Консулдук кызмат адамы кол тамгалардын аныктыгын күбөлөндүрүү менен, документте баяндалган фактыларды ырастабайт, алар кол тамга белгилүү жак тарабынан жүргүзүлгөндүгүн гана тастыктайт.

170. Аны ырастоо мамлекеттик органга гана тийиштүү болгон жагдайлар анда тастыкталса, анда жарандын документтеги кол тамгасынын аныктыгы күбөлөндүрүлбөйт. Көрсөтүлгөн документтеги кол тамганын аныктыгы эгерде документ сотко же чет өлкөнүн башка мекемесине берүү үчүн багытталган учурларда, күбөлөндүрүлбөйт.

171. Эгерде нотариалдык формада тариздөөгө жана/же ыйгарым укуктуу органдарда каттоого жаткан кыймылдуу, кыймылсыз мүлктү ажыратууга макулдук жөнүндө арызга коюлган кол тамганын аныктыгын күбөлөндүрүү өтүнүчү менен жубайы кайрылса, консулдук кызмат адамы кол тамганын аныктыгын күбөлөндүрбөйт, «макулдукту» өз алдынча нотариалдык иш аракет катары тариздейт.

172. Банктын карточкаларындагы кол тамгалардын үлгүлөрүн күбөлөндүрүүдө, консулдук кызмат адамы финансы документтерине кол кою укугуна ээ жактардын, ошондой эле алардын өкүлдөрүнүн ыйгарым укуктарын жана аракетке жөндөмдүүлүгүн, жана юридикалык жактардын жана жеке ишкерлердин укукка жөндөмдүүлүгүн текшеришет.

173. Биринчи же экинчи кол тамга коюу укугуна ээ адамдардын ыйгарым укуктары, талаптагыдай таризделген ишеним кат боюнча жеке ишкердин, алардын өкүлдөрүнүн статусун консулдук кызмат адамы аны кызмат орунга дайындоо жөнүндө буйруктар, чечимдер, устав (жобо), уюмдаштыручу келишимдер, ошондой эле юридикалык жактардын, филиалдардын (өкүлчүлүктөрдүн) маалыматтар базасы жана Юстиция министрлигиндеги расмий сайттагы жалпыга маалымдоо каражаттары боюнча, Кызматташтыкка мүчө өлкөлөрдүн расмий сайттарынан, жеке ишкерди мамлекеттик каттоо (кайра каттоо) жөнүндө күбөлүк боюнча, же болбосо кагаз жүзүндөгү, электрондук формадагы да патент боюнча текшерет.

174. Ден соолугунун абалынан улам өз колу менен кол тамгасын өз алдынча коюуга, дене бойлук мүмкүнчүлүгү болбогон ден соолугунун мүмкүнчүлүктөрү чектелген адамдарга консулдук кызмат адамы факсимилдик кол тамганы ырастоо жөнүндө күбөлүк берет.

Ден соолугунун мүмкүнчүлүктөрү чектелген адам техникалык каражаттардын жардамы аркылуу даярдалган штампты (клишени) жана берилгенн факсимиленин аныктыгы жөнүндө күбөлүктү консулдук кызмат адамга берет, аны менен консулдук кызмат адамдын катышуусунда кол коет, андан соң консулдук кызмат адам факсимилдик колтамганын аныктыгын күбөлөндүрөт, ал өзүнүн юридикалык мааниси боюнча өз колу менен койгон кол тамгага теңештирилет.

§ 14. Документтин бир тилден башка тилге которулушунун туура экендигин күбөлөндүрүү

175. Которуунун керектүү тилин билгендиги жөнүндө ырастаган документ болгондо, консулдук кызмат адамы жазуу түрүндөгү бир тилден экинчи тилге котормонун тууралыгын күбөлөндүрөт.

Эгерде консулдук кызмат адамы тийиштүү тилдерди билбесе, берилген документтер боюнча котормочунун керектүү тилди билгендиги жөнүндө ырастоочу, анын квалифиакциясын, консулдук кызмат адамы күбөлөндүрүүчү кол тамгасынын аныктыгын тастыктоочу документи бар болсо, документтин оозеки же жазуу жүзүндөгү котормосу котормочу тарабынан аткарылышы керек.

176. Жасалуучу нотариалдык иш–аракеттердин талашсыз болушу үчүн документтин текстин котормочу жазуу жүзүндө которушу мүмкүн.

177. Котормочунун ыйгарым укугу төмөнкү документтердин бири: жогорку билим жөнүндө диплом, жогорку билими жөнүндө дипломго тиркеме, котормочунун квалификациясын тастыктоочу сертификат менен тастыкталат.

Консулдук кызмат адамы өз документтерин которууну жүзөгө ашырган адамдын кол тамгасынын аныктыгын күбөлөндүрүүгө укуктуу эмес.

178. Документтин бир тилден экинчи тилге жазуу жүзүндөгү котормосунун тууралыгын тастыктоо үчүн документтин түп нускасы же тиешелүү түрдө күбөлөндүрүлгөн көчүрмөсү берилет. Котормого берилген документтер көчүрмөлөрдү күбөлөндүрүү үчүн берилген документтер менен бирдей талаптарга жооп бериши керек.

179. Котормо бүтүндөй документтен (эгерде жазуулар, мекемелердин, уюмдардын белгилери бар болсо – анын ичинде бул жазуулар, белгилер, тарифтер, мөөрлөрдүн, штамптардын тексттери) жүргүзүлөт. Тексттин бөлүгү которулган учурда, бул жөнүндө белги коюлат.

180. Эгерде нотариалдык иш–аракетти жасоо (бүтүмдү күбөлөндүрүү, көчүрмөнүн тууралыгын күбөлөндүрүү ж.б.) менен бирге, башка тилге которуу да аткарылса, анда котормонун тексти документтин түп нускасынын тексти менен бир баракка жайгаштырылат, түп нусканын тексти которулган документтин сол жагына, ал эми котормосу оң жагына жайгаштырылгыдай тик сызык менен бөлүнөт.Котормо бүтүндөй тексттен жүргүзүлүүгө тийиш. Котормонун текстинин астындагы котормочунун колунун аныктыгын котормочу тарабынан кол коюлган котормочу документтин көчүрмөсүнөн кийин ырастоого жол берилет. Күбөлөндүрүү жазуусу документтин тексттеринин жана андан алынган котормонун астында көрсөтүлөт. Которулган документтин көчүрмөсүнөн бөлөк баракка жайгаштырылган котормо документтин түп нускасына тиркелет, боолонуп, консулдук кызмат адамдын кол тамгасы жана мөөрү менен бекитилет.

181. Алардын бири документтин текстинин жазуу жүзүндөгү котормосун күбөлөндүрүү болуп саналган нотариалдык эки иш–аракетти жасоодо, котормочунун кол тамгасынын аныктыгын күбөлөндүрүү реестр журналында өз алдынча нотариалдык иш–аракет катары катталууга тийиш эмес. Башка мамлекеттин аймагында колдонуу үчүн багытталган документке котормочунун кол коюусу (легалдаштыруу) колдонуудагы мыйзамдарда жана эл аралык ченемдерде каралган учурларда ыйгарым укуктуу кызмат адамы тарабынан жүзөгө ашырылат.

§ 15. Жарандын тирүү экендигинин фактысын күбөлөндүрүү

182. Консулдук кызмат адамы жарандын тирүү экендигин анын өтүнүчү жана катышуусу менен күбөлөндүрөт.

Жашы жете элек баланын тирүү болгондугунун фактысын күбөлөндүрүү анын мыйзамдуу өкүлдөрүнүн (ата–энесинин, асырап алуучуларынын, камкорчуларынын, көзөмөлчүлөрүнүн), ошондой эле жашы жете элек бала камкордугунда болгон мекемелердин жана уюмдардын өтүнүчү боюнча жүргүзүлөт.

Жашы жетпеген жактын тирүү экендигинин фактысын күбөлөндүрүүдө консулдук кызмат адамы жашы жете элек баланын туулгандыгы тууралуу күбөлүгүн талап кылууга милдеттүү, анын көчүрмөсү консулдук кызмат адамы мекемесинин иш көктөмүндө калат.

183. Жарандын тирүү экендигинин фактысы жаран консулдук кызмат адамга келгенде да, консулдук кызмат мекемесинен тышкары жерде да аныкталышы мүмкүн. Тирүү жүргөн фактысы күбөлөндүрүлүүгө тийиш болгон жаран оорусуна, майыптыгына же башка жүйөлүү себептерге байланыштуу консулдук кызмат адамдын жайына келе албаса, бул факт консулдук кызмат мекемесинен тышкары жерде да күбөлөндүрүлөт. Жарандын тирүү экендигинин фактысын күбөлөндүрүү үчүн кызыкдар адам консулдук кызмат адамга жазуу жүзүндө да, оозеки да болушу мүмкүн болгон тиешелүү арызын берет.

Берилген арыздын негизинде консулдук кызмат адамы жарандын өздүгүн күбөлөндүргөн документке ылайык белгилейт.

184. Тирүү жүргөн фактысын ырастоо үчүн консулдук кызмат адамы буга кызыкдар адамга тиешелүү күбөлүк берет. Күбөлүктө тирүү экендиги тууралуу фактыдан тышкары, консулдук кызмат адамы бул факты кайда күбөлөндүрүлгөндүгүн жазат. Эгерде бул нотариалдык иш–аракет консулдук кызмат мекемесинен тышкары жерде жасалган болсо, бул тууралуу да күбөлүктө көрсөтүлөт.

185. Жарандын тирүү жүргөндүгүнүн фактысын тастыкоо жөнүндө күбөлүк эки нускада таризделет, анын бири кызыкдар адамга берилет, экинчиси консулдук кызмат иш көктөмөсүндө сакталат.

§ 16. Жарандын белгилүү жерде жүргөндүгүнүн фактысын күбөлөндүрүү

186. Консулдук кызмат адамы жарандын жеке өтүнүчү боюнча жана анын катышуусунда жарандын белгилүү жерде жүргөндүгүнүн фактысын күбөлөндүрөт.

Нотариалдык иш–аракетти жүзөгө ашырууда жарандын жазуу жүзүндөгү арызы талап кылынат.

187. Жашы жете элек баланын белгилүү бир жерде болгон фактысын күбөлөндүрүү анын мыйзамдуу өкүлдөрүнүн (ата–энесинин, асырап алуучуларынын, камкорчуларынын, көзөмөлчүлөрүнүн), ошондой эле жашы жете элек бала камкордугунда болгон мекемелердин жана уюмдардын өтүнүчү боюнча жүргүзүлөт.

188. Жашы жете элек баланын белгилүү бир жерде болгон фактысын күбөлөндүрүүдө консулдук кызмат адамы жашы жете элек баланын паспортун (эгерде бар болсо) жана анын көчүрмөсү консулдук кызмат иш көктөмүндө кала турган туулгандыгы тууралуу күбөлүктү талап кыла алат.

189. Жарандын белгилүү бир жерде жүргөн фактысы ал консулдук кызмат адамга келгенде жана консулдук кызмат мекемесинен тышкары жерде күбөлөндүргөндө да аныкталат.

190. Консулдук кызмат адамы жарандардын белгилүү жерде жүргөндүгүнүн фактысын ырастоо үчүн кайрылган адамдарга күбөлүк берет.

§ 17. Фотосүрөттөгү жүзү менен жарандын окшоштугун күбөлөндүрүү

191. Консулдук кызмат адамы жарандын өздүгүнүн ошол жаран берген сүрөттө чагылдырылган жүзү менен окшоштугун күбөлөндүрөт.

192. Консулдук кызмат адамга кайрылган жактын берилген документи аркылуу өздүгүн аныктоодо, ошондой эле ПИНи бар болсо, КМБМСнын жардамы менен верификациялоо аркылуу анын маалыматтарын текшере алат.

193. Сүрөттө чагылдырылган жүз менен жашы жете элек баланын окшоштугун күбөлөндүрүү анын мыйзамдуу өкүлдөрүнүн (ата–энесинин, асырап алуучуларынын, камкорчуларынын, көзөмөлчүлөрүнүн), ошондой эле жашы жете элек бала камкордугунда болгон мекемелердин жана уюмдардын өтүнүчү боюнча жүргүзүлөт.

194. Сүрөттө чагылдырылган жүз менен жарандын окшоштугун күбөлөндүрүү үчүн консулдук кызмат адамы дал ушул келген адам берилген сүрөттө чагылдырылгандыгына ынанышы керек.

Сүрөт күбөлүктүн берилүүчү көчүрмөсүнүн жогорку сол бурчунда жайгаштырылат, консулдук кызмат адамдын кол тамгасы жана мөөрү менен бекитилет. Мында мөөр жарым–жартылай фотокартага, жарым–жартылай күбөлүккө коюлууга тийиш.

§ 18. Документтердин көрсөтүлгөн убактысын күбөлөндүрүү

195. Консулдук кызмат адамы документтерди алып келген убактысын күбөлөндүрөт.

Бул жөнүндө тастыктоочу жазуу эки нускада берилген документке түзүлөт, анын бири консулдук кызмат адамдын иш көктөмөсүндө калат. Документтин экинчи нускасы жок болгон учурда, консулдук кызмат адамдын иш көктөмөсүндө ага ырастоо жазуусу коюлган анын көчүрмөсү калат.

196. Эгерде бир эле адам бир эле малда бир нече документти көрсөтсө, анда алардын ар бирине ырастоо жазуусу жазылат, мында консулдук кызмат алым көрсөтүлгөн ар бир документ үчүн алынат.

§ 19. Акча суммаларын жана баалуу кагаздарды депозитке кабыл алуу

197. Консулдук кызмат адамы Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган учурларда, карызкор адамдан депозитке акча суммаларын жана баалуу кагаздарды аларды кредиторго өткөрүп берүү үчүн кабыл алат.

198. Депозитке ошондой эле чет өлкө валютасындагы акча суммалары дагы кабыл алынышы мүмкүн.

199. Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 310–беренесине ылайык карызкор адам, андан алынууга тийиш болгон акчаларды же баалуу кагаздарды консулдук кызмат адамдын депозитине, карызкордун милдети төмөнкүлөрдүн айынан аткарылышы мүмкүн болбогон учурларда салууга укуктуу:

1) милдеттенме аткарылууга тийиш болгон жерде, ал тарабынан аткарылышын кабыл алууга ыйгарым укуктуу кредитордун же адамдын жок болушу;

2) кредитордун эмгекке жарамсыздыгы жана анда өкүлүнүн же өзүнүн макулдугунун жок болушу;

3) милдеттенме боюнча ким кредитор экендигинин ачык–айкын аныкталбагандыгына байланыштуу, анын ичинде бул себеп боюнча кредитор менен башка адамдардын ортосундагы талаш–тартышка байланыштуу;

4) кредитор тарабынан аткарылышын кабыл алуудан качышы же ал тараптан милдеттенмени аткаруу убактысын башка узартуулар.

200. Акча суммаларын же баалуу кагаздарды консулдук кызмат адамдын депозитине салуу милдеттенмесин аткаруу болуп эсептелет.

Анын депозитине акча же баалуу кагаздар салынган консулдук кызмат адамы бул жөнүндө кредиторго кабарлайт. Кабарлама электрондук почтага кайтаруу кабарламасы менен кат жөнөтүү аркылуу көрүнүшү мүмкүн.

201. Акча суммаларын же баалуу кагаздарды депозитке салуу консулдук кызмат адамы тарабынан милдеттенмелерди аткаруу орду боюнча жүзөгө ашырылат. Милдеттенмелердин аткаруу орду Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 306–беренесине ылайык аныкталат. Эгерде аткаруу орду мыйзамдар же келишим тарабынан аныкталбаган болсо жана милдеттенменин маңызынан же иш жүгүртүүнүн адаттарынан, же адатта келтирилүүчү башка талаптардан келип чыкпаса, аткаруу төмөнкүдөй жүзөгө ашырылууга тийиш:

1) кыймылсыз мүлктү өткөрүп берүү боюнча милдеттенмелер боюнча

2) мүлктүн жайгашкан орду боюнча;

3) ташып жеткирүү каралган товарды же башка мүлктү өткөрүп берүү милдеттенмеси боюнча – товарды биринчи ташып жеткирүүчүсүнө анын кредиторго жеткирилиши үчүн өткөрүп берүү орду боюнча;

4) товарды же башка мүлктү өткөрүп берүүдөгү карызкордун башка милдеттенмелери боюнча – мүлктү даярдап чыгаруу жана сактоо орду боюнча, эгерде бул орун кредиторго милдеттенме келип чыккан учурда белгилүү болгон болсо;

5) акчалай милдеттенмелер боюнча – кредитордун милдеттенме келип чыккан учурда жашаган орду боюнча, ал эми эгерде кредитор болуп юридикалык жак саналса – анын милдеттенме келип чыккан учурга карата жайгашкан орду боюнча, эгерде кредитор милдеттенмени аткаруу учуруна карата жашаган жерин алмаштырса же турган ордун алмаштырса жана бул тууралуу карызкорго билдирген болсо, – жаңы жашаган орду боюнча же кредитордун жайгашкан орду боюнча анын эсебинен аткаруу ордунун алмашкандыгына байланыштуу кеткен сарптоолордун баарын чегерүү менен;

6) бардык башка милдеттенмелери боюнча – карызкордун жашаган жери боюнча, ал эми эгерде карызкор юридикалык жак болуп саналса – анын жайгашкан орду боюнча.

202. Консулдук кызмат адамы депозитке консулдук кызмат мекеме жайгашкан мамлекеттин тиешелүү банкында салынган акча суммаларын же баалуу кагаздарды кабыл алат.

203. Акчалай суммалар же баалуу кагаздар депозитке юридикалык жактар тарабынан салынган учурларында консулдук кызмат адамы төмөнкү документтерди талап кылат:

1) депозитке акчалай сумманын же баалуу кагаздардын салынгандыгы жөнүндө жазуу жүзүндөгү арыз;

2) юридикалык жактын уюштуруу документтеринин көчүрмөлөрү;

3) юридикалык жактын мамлекеттик каттоосу жөнүндөгү күбөлүгү;

4) юридикалык жактын аткаруучу органынын дайындагандыгы жөнүндө документ (токтом, жалпы жыйындын протоколу, Байкоочу кеңештин токтому, чечим, буйрук ж.б.);

5) депозитарий тарабынан берилген баалуу кагаздардын ээлеринин тизмеси;

6) бардык уюштуруучуларга же бардык акционерлерге жалпы жыйындын өткөрүлгөндүгү тууралуу билдирмелерди аткаруу реестри;

7) жалпы жыйынга катышпаган кредиторлорго (уюштуруучуларга же акционерлерге) жалпы жыйында кабыл алынган чечим жөнүндө билдирмелерди жөнөтүү реестри;

8) кредитордун дарегин күбөлөндүрүүчү документ.

204. Жеке жактар тарабынан депозитке акча суммалары же баалуу кагаздар салынган учурларда консулдук кызмат адамы төмөнкү документтерди талап кылат:

1) депозитке акчалай сумманын же баалуу кагаздардын салынгандыгы жөнүндө жазуу жүзүндөгү арыз;

2) өзүн күбөлөндүргөн паспорту же башка документтери;

3) акча суммаларын жана баалуу кагаздарды депозитке салуунун негиздери (коммуналдык уюмдар менен кол коюлган келишимдер, карыз алуулар, сот актылары жана башка документтер);

4) акча суммалары же баалуу кагаздар берилип жаткан кредиторлордун тизмеси;

5) акча суммаларынын же баалуу кагаздардын алынгандыгы тууралуу жөнөтүлгөн билдирүүлөр жана кредиторлор тарабынан алынбагандыгын ырастаган документтер;

6) кредитордун дарегин күбөлөндүрүүчү документ.

205. Консулдук кызмат адамы ушул Нускаманын 203 жана 204–пункттарында көрсөтүлбөгөн, нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу үчүн зарыл болгон, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына каршы келбеген башка документтерди дагы талап кылууга укуктуу.

206. Депозитке акча суммаларын жана баалуу кагаздарды кабыл алуу жөнүндө арызда төмөнкүлөр көрсөтүлүшү керек:

1) карызкордун фамилиясы, аты, атасынын аты (юридикалык жактын аталышы, жайгашкан орду (почта дареги), ИЖНи);

2) кредитордун фамилиясы, аты, атасынын аты (юридикалык жактын аталышы, жайгашкан орду (почта дареги), ИЖНи);

3) милдеттенме кайсы себептер боюнча аткарылбай калгандыгы.

207. Арыздар эки нускада берилет, бул тууралуу ар бир кредитор боюнча өз алдынча реестр китебине жазуу киргизилет.

208. Консулдук кызмат адамы күбөлөндүрүү жазуусун депозитке акча суммаларын жана баалуу кагаздарды кабыл алуу жөнүндө арыздын арткы бетине жазат.

Акча суммаларын жана баалуу кагаздарды кабыл алууда арыздын арткы бетинде баалуу кагаздардын түрү, саны, номери, сериясы жана номиналдуу наркы көрсөтүлөт.

209. Депозитке акча суммаларын жана баалуу кагаздарды кабыл алууда мыйзамдарда белгиленген каражаттар алынат.

210. Консулдук кызмат адамы кредиторго депозитке акча суммаларынын жана баалуу кагаздардын кабыл алынгандыгы жөнүндө билдирет.

Эгерде карызкор кредитордун дарегин көрсөтпөгөн болсо жана бул дарек консулдук кызмат адамга белгисиз болсо, анда консулдук кызмат адамы кредиторго депозитке акча суммаларынын жана баалуу кагаздардын кабыл алынгандыгы жөнүндө билдирүү милдетинин карызкорго жүктөлө тургандыгы тууралуу эскертет.

211. Консулдук кызмат адамы карызкорго депозитке салынган акча суммаларынын жана баалуу кагаздардын кредиторлор же анын өкүлү тарабынан кабыл алынгандыгы тууралуу маалымкат берет.

212. Эгерде акча суммалары жана баалуу кагаздар консулдук кызмат мекемеге почта аркылуу же кредиттик уюмдардан келген болсо, кабыл алынган суммадан тиешелүү каражаттар алынгандан кийин сумма депозитке кабыл алынат.

213. Консулдук кызмат адамдын депозитке акча суммаларынын жана баалуу кагаздардын кабыл алынгандыгы тууралуу билдирүүсүн алган кредитор, ушул консулдук кызмат адамга жазуу жүзүндөгү арыз менен кайрылат. Арызда коюлган колу нотариалдык тартипте күбөлөндүрүлөт. Эгерде кайрылуу өкүл аркылуу жүргүзүлүп жаткан болсо, анда өкүлдүн ыйгарым укуктары текшерилет.

214. Акча суммаларын жана баалуу кагаздарды аларды депозитке салган адамга (карызкорго) кайтарып берүүгө, салым анын пайдасына жасалган адамдын жазуу жүзүндөгү макулдугу же соттун токтому менен, жол берилет.

215. Депозитте сакталып турган акча суммалары жана баалуу кагаздар консулдук кызмат мекеменин жана Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлигинин менчиги болуп саналбайт.

216. Милдеттүү түрдө кредиторлорго бериле турган акча суммалары жана баалуу кагаздар үч жылдын ичинде сакталып турат. Бул мөөнөт аяктагандан кийин колдонулбаган акча суммалары жана баалуу кагаздар Кыргыз Республикасынын сотунун чечиминин негизинде Кыргыз Республикасынын республикалык бюджетине которулат.

§ 20. Аткаруу жазууларын жүзөгө ашыруу

217. Карызкорлордон акча суммаларын өндүрүү же мүлктү талап кылуу үчүн консулдук кызмат адамы аткаруучу жазууларды жүзөгө ашырат. Бул нотариалдык иш–аракетти иш жүзүнө ашыруу үчүн кызыкдар болгон адамдын жазуу жүзүндөгү арызы талап кылынат.

Аткаруу жазуулары консулдук кызмат адамы тарабынан Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын же консулдук кызмат мекеме жайгашкан мамлекеттин, ошондой эле мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган эл аралык келишимдердин негизинде жүзөгө ашырат.

218. Аткаруу жазуулары төмөнкү учурларда жүзөгө ашырылат:

1) эгерде көрсөтүлгөн документтер карызкордун өндүрүүчүнүн алдындагы карызынын же башка жоопкерчилигинин талашсыз экендигин ырастаса;

2) эгерде доо арыз берүүгө укугу пайда болгон күндөн бери үч жылдан ашык убакыт өтө элек болсо.

219. Эгерде аткаруу жазуусу берилип жаткан талап үчүн мыйзам тарабынан башка мөөнөттөр белгиленген болсо, анда аткаруу жазуусу ошол мөөнөттүн чегинде берилет.

220. Карызды белгилөөчү документ боюнча өндүрүп алууну бөлүктөр менен жүргүзүү керек болсо, анда ар бир өндүрүү боюнча аткаруу жазуусу бул документтин көчүрмөсүндө баяндалышы мүмкүн. Бул учурларда карызды белгилөөчү түп нуска документте өндүрүүгө жаткан сумманы, ал нотариалдык иш–аракеттерди каттоо реестринде катталган датасын жана номерин көрсөтүү менен жүргүзүлгөн аткаруу жазуусу жөнүндө белги коюлат.

221. Аткаруу жазуусу жүзөгө ашырыла турган мөөнөттөр, өндүрүп алуучуда карызды мажбурлап өндүрүп алуу укугу пайда болгон күндөн тартып эсептелет.

222. Аткаруу жазуусун жүргүзүү жөнүндө пункт жазылган нотариалдык күбөлөндүрүлгөн бүтүмдөргө аткаруу жазуулары келишимдин нотариалдык күбөлөндүрүлгөн келишиминин (келишиминин) түп нускасында же анын дубликатында жүргүзүлөт.

223. Аткаруу жазуусу төмөнкүдөй маалыматтарды камтууга тийиш:

1) аткаруу жазуусун жүзөгө ашырып жаткан консулдук кызмат адамдын фамилиясы, аты, атасынын аты жана кызматы;

2) өндүрүп алуучунун аталышын жана дареги;

3) карызкордун аталышын жана дареги;

4) өндүрүү жүргүзүлө турган мөөнөт;

5) өндүрүлө турган сумма, же өндүрүлө турган предмет, анын ичинде туумдар жана пайыздар;

6) өндүрүп алуучу тарабынан төлөнгөн же болбосо карызкордон өндүрүлө турган каражаттардын өлчөмү;

7) аткаруу жазуусун жүзөгө ашырган күн (жылы, айы, күнү);

8) өндүрүп алуучу төлөгөн жана карызкор төлөөгө тийиш болгон мамлекеттик алымдын суммасынын өлчөмү;

9) аткаруу жазуусун жүргүзгөн күн (жылы, айы, күнү);

10) аткаруу жазуусу реестрде каттоодон өткөрүлгөн катар номери;

11) аткаруу жазуусун жүзөгө ашырган консулдук кызмат адамдын койгон колу;

12) консулдук кызмат адамдын мөөрү.

224. Аткаруу жазуусу карызды белгилеген түп нуска болгон документке жазылып коюлат. Эгерде карызды белгилеген түп нуска документте аткаруу жазуусу үчүн орун калбай калган болсо, ал өз алдынча баракка жазылат. Бул барак карызды белгилеген түп нуска документ менен бирге тиркелет, бетинин катар номери коюлат жана мөөр басылат.

§ 21. Документтерди сактоого кабыл алуу

225. Консулдук кызмат адамы документтерди сактоого каттоо боюнча кабыл алат.

Каттоо эки нускада түзүлөт жана документтерди сактоого тапшырган адам менен консулдук кызмат адамы тарабынан аларга кол коюлат. Каттоо кагазынын бир нускасы консулдук кызмат мекеменин көктөмөлөрүндө калтырылат, экинчиси документтерди тапшырган адамга берилет.

Адамдын өтүнүчү боюнча, консулдук кызмат адамы документтерди, эгерде алар тийиштүү түрдө таңгакталган болсо, каттоо кагазы жок эле кабыл алышы мүмкүн. Таңгакка консулдук кызмат адамдын мөөрү басылат, ага консулдук кызмат адамы жана документтерди тапшырган адам кол коет. Мындай учурларда консулдук кызмат адамы сырткы таңгактын сакталып турушуна жоопкерчиликте болот.

Документтердин сактоого кабыл алынгандыгын ырастоодо консулдук кызмат адамы аларды сактоого берген жакка документтерди сактоого кабыл алынгандыгы жөнүндө күбөлүк берет.

226. Кабыл алынган документтер өз алдынча пакеттерде, консулдук кызмат мекеменин мөөрү менен чапталып коюлган темир шкафтарда же сейфтерде сакталат.

Документтерди сактоого кабыл алуу күбөлүгү документтерди сактоого кабыл алуу күнүн жана убактысын, документтерди сактоо мөөнөтүн, сактоо мөөнөтү аяктагандан кийин документтерди алууга ыйгарым укуктуу жеке же юридикалык жактын аталышын камтууга тийиш.

227. «Нотариат жөнүндө» Мыйзамдын 104–беренесине ылайык, сактоого кабыл алынган документтер аларды сактоого берген жакка же мыйзамдуу ыйгарым укуктуу жакка күбөлүктү жана тизмектөөнү көрсөткөндөн кийин, же болбосо соттун чечими боюнча кайтарылып берилет.

Документтерди берип жатканда, консулдук кызмат адамы сактоого берилген документтерди кабыл алгандыгы жөнүндө тил кат (арыз) талап кылат, мында ошондой эле арыз ээсинин тил каттагы (арыздагы) кол тамгасынын аныктыгы консулдук кызмат адамы тарабынан күбөлөндүрүлөт.

228. Эгерде сактоо мөөнөтү аяктагандан кийин документтер үчүн эч ким келбесе, консулдук кызмат адамы документтерди андан ары сактоого консулдук кызмат мекемеге калтырууга укуктуу.

§ 22. Далилдерди камсыздоо

229. Далилдерди камсыз кылуу консулдук кызмат адамы тарабынан жүргүзүлөт.

230. Консулдук кызмат адамы, кызыкдар адамдар кайрылган учурда соттун же административдик органдын өндүрүшүндө турган иш боюнча далилдерди камсыз кылбайт.

Эгер зарыл далилдер чет өлкөлүк мамлекеттердин органдарында иш жүргүзүү үчүн талап кылынса, кызыкдар адам кайрылган учурда, чет мамлекеттердин органдарынын өндүрүшүндө турганына карабай, далилдерди камсыз кылуу консулдук кызмат адамы тарабынан жүргүзүлөт.

231. Далилдерди камсыз кылууга кызыкдар адам арыз менен кайрылат, анын же өкүлүнүн кол тамгасы консулдук кызмат адамы тарабынан күбөлөндүрүлүүгө тийиш.

232. Далилдерди камсыз кылуу тартибинде консулдук кызмат адамы күбөлөрдү суракка алат, жазуу түрүндөгү жана буюмдук далилдерди карап чыгат, экспертиза дайындайт.

233. Далилдерди камсыз кылуу боюнча процессуалдык аракеттерди аткарууда, консулдук кызмат адамы Кыргыз Республикасынын Жарандык процесстик мыйзамдардын тиийштүү ченемдерин жетекчиликке алат.

234. Консулдук кызмат адамы далилдерди камсыз кылуунун убактысын жана орду жөнүндө башка тарапка же кызыкдар адамдарга кабарлайт, бирок алардын келбей калышы далилдерди камсыз кылуу боюнча аракеттерди аткаруу үчүн тоскоолдук болуп саналбайт.

235. Экинчи тарапка жана кызыкдар жактарга кабарлабай туруп далилдерди камсыз кылуу кечиктирүүгө болбогон учурларда гана, же ишке андан ары ким катышарын аныктоого мүмкүн болбогон учурда жүргүзүлөт.

236. Чакыруу боюнча күбө же эксперт келбеген учурда консулдук кызмат адамы Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган чараларды көрүү үчүн күбө же эксперт жашаган жер боюнча сотко бул жөнүндө кабарлайт.

237. Консулдук кызмат адам күбөгө жана экспертке билип туруп жалган көрсөтмө же корутунду бергендиги үчүн жана көрсөтмө же кортунду берүүдөн баш тарткандыгы же качкандыгы үчүн жоопкерчилик жөнүндө эскертет.

238. Далилдерди камсыз кылуу тартибинде күбөнү суракка алуу жөнүндө консулдук кызмат адамы протокол түзөт, анда төмөнкүлөр көрсөтүлөт:

1) сурак өткөн күнү жана орду, консулдук кызмат адамынын аты-жөнү, чет өлкөдөгү мекеменин аталышы;

2) суракка катышкан жактардын фамилиялары, аттары жана аталарынын аттары;

3) күбөнүн фамилиясы, аты, атасынын аты, туулган жылы, жашаган жери;

4) билип туруп жалган көрсөтмө бергендиги жана көрсөтмө берүүдөн баш тарткандыгы үчүн жоопкерчилик тууралуу алдын ала эскертүү;

5) күбөнүн көрсөтмөсүнүн мазмуну (ага берилген суроолор жана аларга жооптор).

Протоколго күбө, суракка катышкан жактар жана консулдук кызмат адамы кол тамгаларын коюшат.

239. Жазуу жүзүндөгү же буюмдук далилдерди жүргүзүү жөнүндө протокол түзүлөт, анда төмөнкүлөр көрсөтүлөт:

1) кароо жүргүзүлгөн күнү жана орду;

2)консулдук кызмат адамынын фамилиясы, аты, атасынын аты;

3) кызыкдар адамдардын фамилиялары, аттары жана аталарынын аттары, жашаган жерлери;

4) кароодо табылган жагдайлар.

Протоколго катышкандар жана консулдук кызмат адамы кол тамгаларын коюшат.

240. Буюм далил катары интернет түйүнүндө жайгаштырылган маалымат каралса, далилди камсыз кылуу жөнүндө арызда далилди камсыз кылуунун максаты, интернет түйүнүндөгү баракчанын дареги, документтин реквизиттери көрсөтүлөт, зарыл болгон учурда тексттин темасы же графикалык маалымат, анын жайгашкан интернет-бети, маалыматтын текстинен конкреттүү цитаталары белгиленет.

241. Консулдук кызмат адамы интернет-баракчаны кароону жүргүзөт, андан кийин интернет-баракча кагаз бетине толугу менен басылып чыгарылат, анда басылып чыккан күнү жана файлдын дареги автоматтык режимде кошо көрсөтүлөт. Басылып чыккандан кийин, басылып чыккан версиясы электрондук варианты менен текшерилет.

242. Баракчанын дарегин жана тексттин реквизиттерин же сүрөттүн салыштырып көрүп, консулдук кызмат адамы далилдерди камсыздоо протоколун түзөт, анда төмөнкүлөр көрсөтүлөт:

1) кароо жүргүзүлгөн күнү жана орду;

2)консулдук кызмат адамынын фамилиясы жана аты-жөнү;

3) кызыкдар жактардын фамилиялары, аттары жана аталарынын аттары, алардын жашаган жерлери;

4) кароо учурунда табылган жагдайлар, негизинен, кызыктырган баракчанын экрандагы сүрөттөрүн алуу үчүн консулдук кызмат адамдын же адистин аракеттеринин ырааттуулугу сүрөттөлөт.

243. Арыз ээсинин өтүнүчү боюнча, протоколго каралган далил жөнүндө маалыматты камтыган маалыматтын электрондук алып жүрүүчү буюму тиркелиши мүмкүн. Мындай учурда арыз ээси тарабынан эки маалыматтыкэлектрондукалып жүрүүчү (CD-R, DVD-R,USB флэш-диск) консулдук кызмат адамына берилет, алардын ар бири боюнча консулдук кызмат адамы изилденген далилдер жөнүндө маалыматтарды жазып алат. Протоколдун текстине каралган далил жөнүндө маалыматты камтыган маалыматтын электрондук алып жүрүүчүсү тиркелгендиги жөнүндө белги коюлат.

Белги консулдук кызмат адамы коюлган кол тамгасы менен күбөлөндүрүлөт, ага күнү, статусу, аты-жөнү жазылып гербдик мөөрү менен бекемделет.

244. Ар бир электрондук алып жүрүүчү арыз ээсинин (арыз ээлеринин) катышуусунда консулдук кызмат адамы тарабынан өзүнчө конвертке салынат. Ар бир конверттин арткы бетине консулдук кызмат адамы тарабынан чапталып, анын гербдик мөөрү менен бекемделет.

Кароого катышкан жактар жана консулдук кызмат адам протоколго кол тамгаларын коюшат. Консулдук кызмат адамдын кол тамгасы гербдик мөөр менен бекемделет.

245. Экспертиза дайындоо үчүн токтом чыгарылат, анда төмөнкүлөр көрсөтүлөт:

1) күнү жана орду, консулдук кызмат адамдын фамилясы, аты, атасынын аты;

2) өтүнүч боюнча экспертиза дайындалып жаткан жактын фамилиясы, аты, атасынын аты, жашаган жери;

3)эксперттин корутундусуна талап кылынган суроолор;

4) экспертизаны жүргүзүүгө тапшырылган эксперттик мекеменин аталышы. Экспертизаны жүргүзүүгө конкреттүү жакка тапшырылса, анда анын фамилиясы, аты, атасынын аты, жашаган жери, иштеген орду жана кызмат орду көрсөтүлөт.

Токтомго консулдук кызмат адамы кол тамгасын коет.

246. Далилдерди камсыз кылуу боюнча өндүрүш аяктагандан кийин, кызыкдар тарапка далилдерди камсыз кылуу тартибинде түзүлгөн ар бир документтин бирден нускасы берилет.

Далилдерди камсыз кылуу тартибинде түзүлгөн документтин ар бир нускасы консулдук кызмат адамдын ишинде калат.

247. Далилдерди камсыз кылуу үчүн арыз берген жак күбөлөргө жана эксперттерге далилдерди камсыз кылуу боюнча чыгымдарды төлөп берүүгө милдеттүү.

§ 23. Деңиз протесттерин жасоо

248. Консулдук кызмат адамы кеме ээлеринин укуктарын жана мыйзамдуу кызыкчылыктарын коргоо үчүн далилдерди камсыз кылуу максатында кеменин капитанынын кеме ээсине мүлктүк талаптарды коюу үчүн негиз болушу мүмкүн болгон кеме сүзүп жүргөн же турган мезгилде болуп өткөн окуя жөнүндө арызын кабыл алат.

249. Деңиз протести жөнүндө арыз окуялардын жагдайларын сүрөттөөнү жана ага ишенилип берилген мүлктү сактоону камсыз кылуу үчүн капитан тарабынан кабыл алынган чараларды камтышы керек.

250. Деңиз протести жөнүндө арызда айтылган жагдайларды ырастоо катары, кеменин капитаны арыз менен бир эле маалда кеме портко келип кирген күндөн тартып, же окуя портто болуп өткөн болсо, окуя болгондон кийинки жети күндөн кечиктирбестен, консулдук кызмат адамга кеменин журналын жана капитан тарабынан ырасталган кеменин журналынан жазып алууларды көрсөтүүгө милдеттүү.

251. Деңиз протести жөнүндө арыз кеме портко келген учурдан тартып жыйырма төрт сааттын ичинде берилет. Эгер деңиз протестин билдирүү зарыл болгон окуя портто болуп өткөн болсо, протест окуя болуп өткөн учурдан тарта жыйырма төрт сааттын ичинде жасалышы керек.

Эгерде белгиленген мөөнөттө протестти жасоого мүмкүнчүлүк болбосо, анын себептери деңиз протести жөнүндө арызда көрсөтүлүүгө тийиш.

252. Консулдук кызмат адамы капитандын арызынын, кеме журналынын маалыматтарынын, ошондой эле капитандын өзүн жана мүмкүнчүлүк болсо кеменин башкаруучу курамынын арасынан эки күбөнү жана кеме командасынан эки күбөнү сурамжылоонун негизинде деңиз протести жөнүндө акты түзөт жана аны өзүнүн колун коюп, гербдүү мөөрү менен күбөлөндүрөт. Деңиз протести тууралуу актынын бир нускасы капитанга же ыйгарым укуктуу адамга берилет жана экинчи нускасы ага тиркелген капитандын арызы жана кеме журналынан көчүрмөсү менен консулдук кызмат мекемеде калат.

3. Чет мамлекеттин укуктук ченемдерин колдонуу.

Эл аралык келишимдер

253. Консулдук кызмат адамы Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдердин негизинде, чет мамлекеттердин укуктук ченемдерин колдонот.

254. Консулдук кызмат адамы Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдердин негизинде түзүлгөн документтерди кабыл алат, ошондой эле эгерде ал Кыргыз Республикасынын эл аралык келишимдерине карама–каршы келбей турган болсо, башка мамлекеттердин мыйзамдарында каралган форма боюнча күбөлөндүрүүчү жазууларды жазат.

255. Чет мамлекеттин жаранынын өлүмүнөн кийин калган, Кыргыз Республикасынын аймагында жайгашкан мүлктү, же чет өлкөнүн жаранына Кыргыз Республикасынын жаранынын өлүмүнөн кийин тиешелүү боло турган мүлктү коргоого, ошондой эле мындай мүлккө карата мураскердик укугу жөнүндө күбөлүк берүүгө байланышкан иш–аракеттер Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жүзөгө ашырылат.

256. Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдердин негизинде, чет мамлекеттин мыйзамында каралган форма боюнча түзүлгөн керээз, мурас калтыруучунун өлүмүнөн кийин консулдук кызмат мекемеге керээзди ачуу жана жарыялоо үчүн берилсе, консулдук кызмат адамы керээздин мазмуну жөнүндө протокол түзүү менен керээздин мазмунун ачыкка чыгарат. Протоколдо керээз түзүлгөн күн, керээзди берген адамдын фамилиясы, аты жана атасынын аты, керээздин ачык же чапталган түрдө берилгендиги, андагы чийилип коюлган жерлеринин болушу же жок экендиги, оңдоп–түзөтүүлөр же башка кемчиликтери тууралуу маалыматтар көрсөтүлөт. Протоколго консулдук кызмат адамы жана керээзди берген адам тарабынан кол коюлат. Ушул эле адамдар тарабынан керээздин ар бир барагына кол коюлуп чыгат. Эгерде керээз консулдук кызмат адамыда сакталып турган болсо, анда бардык көрсөтүлгөн иш–аракеттерди консулдук кызмат адамы жеке өзү аткарат.

257. Башка мамлекеттердин ыйгарым укуктуу уюмдарынын кызмат адамдарынын катышуусу менен чет өлкөдө түзүлгөн же алардан келип чыккан документтер консулдук кызмат адамы тарабынан алар тиешелүү тартипте легализацияланган же аппостилирленген шарттарында кабыл алынат.

258. Мындай документтер легализацияланбастан же аппостилирленбестен туруп консулдук кызмат адамы тарабынан Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган учурларында жана Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдердин негизинде кабыл алынат.

259Консулдук кызмат адамы аларга Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдерде жана макулдашууларда аныкталган тартипте берилген чет элдик юстиция органдарынын айрым нотариалдык иш–аракеттерин жүзөгө ашыруу жөнүндө тапшырмаларын аткарат.

260. Тапшырмалар төмөнкү учурларда аткарылбайт:

1) эгерде тапшырманы аткаруу Кыргыз Республикасынын көз карандылыксыздыгына карама–каршы келсе же улуттук коопсуздукка же мамлекеттик кызыкчылыктарга коркунуч туудурса;

2) эгерде тапшырманы аткаруу консулдук кызмат мекемелердин ыйгарым укуктарына кирбей турган болсо.

261. Чет элдик юстиция органдарынын айрым нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу жөнүндө тапшырмалары Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жана мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген, Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган эл аралык келишимдердин негизинде аткарылат. Консулдук кызмат адамы чет элдик юстиция органдарына айрым нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашыруу жөнүндө тапшырмалары менен кайрыла алышат.

262. Консулдук кызмат мекемелер менен чет мамлекеттердин юстиция органдарынын ортосундагы карым–катнаштар Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын жана Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдердин негизинде түзүлөт.

263. Эгерде Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдерде Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларында каралган нотариалдык иш–аракеттерден башка эрежелери белгиленген болсо, нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашырууда эл аралык келишимдин эрежелери колдонулат.

264. Эгерде Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишим консулдук кызмат адамдын компетенциясына Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралбаган нотариалдык иш–аракеттерди жүзөгө ашырууну киргизсе, анда консулдук кызмат адамы бул нотариалдык иш–аракетти Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети тарабынан белгиленген тартипте жүргүзөт.

4. Корутунду жоболор

265. Консулдук кызмат адамы нотариалдык иш кагаздарынын документтеринин жана материалдарынын мекемеде сакталып турушун камсыз кылууга милдеттүү.

Мөөрү 2024.01.19 16:33:28