Долбоор “Кыргыз Республикасынын Президентин жана Жогорку Кеӊештин депутаттарын шайлоо жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Конституциялык мыйзамына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө” КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН КОНСТИТУЦИЯЛЫК МЫЙЗАМЫ

Долбоор

“Кыргыз Республикасынын Президентин жана Жогорку Кеӊештин депутаттарын шайлоо жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Конституциялык мыйзамына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө” КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН КОНСТИТУЦИЯЛЫК МЫЙЗАМЫ

1-берене

“Кыргыз Республикасынын Президентин жана Жогорку Кеӊештин депутаттарын шайлоо тууралуу” Кыргыз Республикасынын Конституциялык мыйзамынын (2011-жылдын 25-ноябрь N 221, 2015-жылдын 23-апрель N 88 КР Конституциялык мыйзамдардын редакциясында) 61-беренесинин 2-пунктунда “элүү миң эселенген өлчөмүндөгү” деген сөздөр “он миң эселенген өлчөмүндөгү” деген сөздөргө өзгөртүлсүн.

 Статья 2

1. Ушул Мыйзам расмий жарыялоодон кийин күчүнө кирет.

Кыргыз Республикасынын

Президенти                                                       С. Жээнбеков

“Кыргыз Республикасынын Президентин жана Жогорку Кеӊештин депутаттарын шайлоо жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Конституциялык мыйзамына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө” мыйзам долбооруна НЕГИЗДЕМЕ МААЛЫМКАТ

Кыргыз Республикасында бийликтин булагы болуп эл эсептелет. Бул Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 2-беренесинде белгиленген. Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 5-беренесинин 1-пунктунда мамлекеттик органдар Кыргызстандын элинин айрым бир бөлүгүнө эмес, жалпы элге кызмат кылышы керек деп бекитилген. 

Бирок, иш жүзүндө, кээ бир мыйзамдар айрым адамдардын топтору үчүн артыкчылык түзүп берүү үчүн кабыл алынгандай. Алсак, Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеӊешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө» Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» 2015-жылдын апрелинде ЖК IV чакырылыштагы депу-таты Абдыжапар Бекматов тарабынан демилгеленген мыйзамы саясий пар-тиялар үчүн шайлоо күрөөсүнүн көлөмүн 500 000 сомдон 5 000 000 сомго чейин жогорулатуу тууралуу норманы белгилеген. Бул оӊдоону катарында олигархтар жана бюджеттик каражатты уурдаган параколор жок партиялар үчүн барьер катары кабыл алууга болот. Мындай оӊдоону колдогон бирден бир аргументи болуп, парламенттик шайлоодо шайлоо босогосунун «тө-мөндүгүнөн» майда-барат, акыбалы төмөн партиялар да катышып жат-кандыгы эле. Бирок, мындай негативдүү факторду жоюу үчүн көптөгөн башка акыйкаттуу механизмдер бар, алсак, өтмөк босогону көбөйтүү.

Натыйжада, биз жалаӊ бизнесмендерден, паракорлордон, криминал өкүлдөрүнөн, квота (жаштар, аялдар, этникалык аз сандагылар, инва-лиддер) менен мандат алган аз сандагы депутаттардан турган парламентке ээ болдук. Бул парламент эӊ эрксиз, ал эле эмес, «чөнтөктөгү» парламент болуп чыкты. Мунун баары, партиялык тизме кандидаттардын акчасына карап түзүлгөндүгүнө жараша ушундай абалга келгендигинин кесепети эле. Натыйжада, алардын ар бири депутаттык мөөнөт ичинде акча чогул-туп, кызмат укуктарынан пайдаланып, сарптаган акчасын кайтарып, кий-инки шайлоого акча топтогонго аракет жасашат. Каржы тоскоолдуктарын жогорулатуу партиядагы коррупциянын өсүшүнө гана өбөлгө түзөт, ошондой эле бул коррупцияны калган башка бийлик институттарына жана жалпы коомго жайылтышат. 

Шайлоо күрөөсүнүн жогорулашы жаш партиялардын парламенттик шайлоого катышуу мүмкүнчүлүгүн жокко чыгарат. Ал эми шайлоого катышмайынча мындай партиялар өспөйт, өнүкпөйт. Күрөөнү жогору-латуу фактысын олигархтар жана коррупционерлер тарабынан бийликти узурпациялоо жана монополизациялоо катары эсептөө эч ашыктык кылбайт.   

Жарандардын көбүнүн тапкан кирешеси керектөө корзинасынан ашпаганын эске алсак, саясий партиялар үчүн түзүлгөн жогорку каржы тоскоолдуктар олигархиялык өлкөгө айланып кетүүгө жана коррупцияны жогорлатууга коопту абалды туудурат.  

Андыктан, шайлоо мыйзамдарына каржы тоскоолдуктарын жана уурдалган капитал менен түйшүктөлбөгөн адамдардын катышуусу үчүн чектөөлөрдү жоюу менен, шайлоодо чынчыл өзгөртүүлөрдү киргизүү үчүн Жогорку Кеӊешке саясий партиялардын шайлоо күрөөсүн 1 000 000 (бир миллион) сом өлчөмүндө бекитүү зарылдыгы келип чыкты.

Сунушталган өзгөртүүлөр каражаттык чыгымдарга алып келбейт, андыктан, мыйзамды ишке ашыруу үчүн каражат булактарын табууга аракет жасоонун кажети жок.

Элдик мыйзам чыгаруу демилгесинин

демилгелүү тобунун төрагасы                                           Р. Тулеев

20-март 2018-жыл.

 “Кыргыз Республикасынын Президентин жана Жогорку Кеӊештин депутаттарын шайлоо жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Конституциялык мыйзамына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө”

Кыргыз Республикасынын Конституциялык Мыйзамынын

долбооруна салыштырма таблицасы

         Элдик мыйзам чыгаруу демилгесинин

           демилгелүү тобунун төрагасы                                         Р. Тулеев

20-март 2018-жыл.