Асанов Ыдырыс: “Тилектештик автобусу” элге өз укугун билип, коргоп, пайдаланганды үйрөтүп жатат

Асанов Ыдырыс Мамлекет кепилдеген юридикалык жардам системасынын адвокаты катары өлкөнүн алыскы айылдарын кыдырып, элге укуктук жардам көрсөтүп келди. Бул тууралуу төмөндөгү маекти сунуш кылабыз.

- Долбоор тууралуу айтып берсеңиз?

- Биз мамлекеттик органдардын адистеринин командасы “Тилектештик автобусуна” түшүп алып алыскы айылдарды кыдырып, элге укуктук жардам көрсөтүп жатабыз. Командада адвокат, социалдык коргоо, мүлктү каттоо, нотариус, жер, салык жана башка маселелер боюнча адистер бар. Бир күндө эки айыл өкмөткө барабыз. Айыл өкмөттөру элге алдын ала кабар берип, уюштуруп коюшат. Долбоор БУУнун жана ЕБнын “Теңдик нуру” Демилгесинин колдоосунда иштеп жатат.

- Долбоорго катыша турган адистерди “Теңдик нуру” Демилгеси алдын ала окуулардан өткөргөн эле. Алган билимиңерди колдоно алдыңарбы?

- БУУнун жана ЕБнын “Теңдик нуру” Демилгесинин окууларынан “Тилектештик автобусуна” гана эмес, өзүбүздүн кесибибизге, ишибизге, күнүмдүк жашообузга керектүү билим алдык. Окууда мүлктү каттоонун сырлары, үй-бүлөлүк каражатты сарптоонун сарамжалдуулугу, үйдөгү күнүмдүк ишти бөлүштүрүү, биргелешип максат коюп ага жетүүнүн жолдору, кирешени көбөйтүү сыяктуу адамдын аң-сезимин түп тамырынан өзгөртө турган көп этаптуу окуу болду. Башында, бул билимди ишибизге кантип колдонобуз деп ойлогом. Эл менен иштеп жаткан кезде байкадым. Алган билимибиз, жаңыча көз карашыбыз, пикирибиз элге берген консультациянын сапатын өзгөрттү.

- Ошондой консультациялардын бирин мисал кылсаңыз?

- Ош облусуну бир алыскы айылында Батма (аты өзгөртүлдү) деген аял кайрылган. Ал экинчи жолдошу менен жашаганына 7-8 жыл болуптур. Жолдошу 70 жашта, биринчи турмушунан 6 баласы бар экен. Эки жыл мурун, жолдошу “уулум чоң жакшы үйүн сатып атат, экөөбүз чогуу сатып алалы” - деп аялынын үйүн саттырып, экөө чогулуп баласынын үйүн сатып алышыптыр. Уулу атасына үйдү белекке берүү келишими аркылуу өткөрүп койгон экен.

Батма эже өзүнчө күмөн болуп жүргөн окшойт, документтерин көтөрүп алып - “Расмий никеси бар жубайлардын мүлкү тең бөлүнөт экенин билет элем. Эгерде жолдошум өтүп кетсе же кандайдыр бир себеп менен ажыраша турган болсок, бул үйдө менин үлүшүм болобу?” - деп сурап келиптир.

Мыйзам боюнча белеке берүү келишими менен катталган мүлк, кимге катталган болсо толугу менен ошол кишиники болуп эсептелет, аялынын же күйөөсүнүн ал мүлккө тиешеси болбойт. Андыктан бул үйдө сиздин үлүшүңүз жок, эгерде ажырашып кетсеңиз үй толугу менен жолдошуңуздуку болот деп түшүндүрүп бердим. Батма эже бушайман болуп кеткен, жарым сааттан кийин эле шашып-бушуп күйөсүн ээрчитип келиптир. Биз экөөнү отургузуп алып дагы консультация бердик. “Эгерде биз ажырашып кетсек, же жолдошум каза болуп калса мен такыр көчөдө калат экем” – деп, аялы маселени кабыргасынан койду. Жолдошу ойлонуп, ошол жерден эле үйдү белекке берүү келишими менен аялына өткөрүп берди.

“Жаман айтпай жакшы жок” дейт кыргызда. Мындай нерсени алдын ала чечип алган жакшы. Биздин тажрыйбада так ушундай маселенин айынан көчөдө калгандар көп. Албетте биз мыйзамды түшүндүруп бердик. Бирок окууда алган билимибиз, пикирибиз адамды чечим кабыл алууга түртөт.

- Демек бул окуулар адамдын көз караштарын алмаштырган трансформациялык тренинг болгон экен да.

- Албетте. Пикириң өзгөрсө, билимиң болсо башкача консультация берилет экен. Окууда практикалык ыкмаларды дагы үйрөндүк. Мисалы, биз адвокат катары жарандар кайсы суроо менен кайрылса ошол суроого жооп берип, узата берчүбүз. Айрымдардын келген максаты башка, бирок берген суроосу башка болот. Мисалы бизге кайрылгандар адатта - “Ажырашып кетсек балдар кимде калат?”, “Алимент кандай төлөнөт? Жолдошум акча тыйындан кайрылбайт” деген суроолорду беришет. Бул суроолордун артында үйдө зомбулук болуп атат деген сигнал болушу мүмкүн экен. Окуудагы зомбулукка кабылгандарды аныктоо ыкмасы мага аябай пайдалуу болду. Адвокаттык кесиптин чыныгы миссиясын аткарам деген адам үчүн бул билим чоң табылга болду.

- Сиз байкоо жүргүзүп көрдүңүзбү, үй-бүлөдөгү зомбулук маселеси негизинен эмне себептен келип чыгат?

- Себеби ар түрдүү. Негизги себеби жазасыздыктан келип чыгат. Бизде зомбулук кылган адам көпчүлүк учурда жазасыз калат. Зомбулукка кабылган аялдардын баары эле милицияга арыз менен кайрыла бербейт, кайрылган болсо арызын кайтарып алгандар көп. Албетте, жазасыз калган адам зомбулукту дагы улантат. Эгерде агрессорлор жазаланганын коомчулук көрүп, күбө болуп турса, зомбулук кылгандар тизгинин тартып, өзүн өзү тыйып калмак. “Теңдик нуру” демилгесинин дагы негизги максаты ушул маселеге - аялдарга, кыздарга карата зомбулукту жоюуга багытталган.

- Тилектештик автобусу элге канчалык деңгээлде маанилүү?

- Тилектештик автобусу долбоору негизинен элдин укуктук маданиятын жогорулатууга багытталган. Элге укуктук маалымат жеткирилип, укугун билип, бузулган болсо коргоп, укугун пайдаланганды үйрөтүп жатат. Бул укуктук мамлекет үчүн абдан маанилүү нерсе. Мындан тышкары, элдин маселеси чечилип атат. Алыскы айылдан районго келишсе, адвокат бош болбой калат, жабык болуп калат, эртеси кайра келиш керек. Баары эле келе бере албайт. Маселени жеринде чечип берген эл үчүн абдан жакшы мүмкүнчүлүк.

- Калктын укуктук маданиятын жогорулатуу үчүн эмне кылыш керек?

- Укуктук маданиятты жогорулатуу үчун элге ушул сыяктуу иш-чараларды көбүрөөк жүргүзүп, мыйзамдык маалыматтарды жеткириш керек. Жергиликтүү администрация, айыл өкмөттөр юстицияга, адвокатурага кайрылып, “Бизде мынча айыл бар, мынча эл бар, 3-4 айда бир келип укуктук консультация берип тургула” - десе, биз барып консультация берип келмекпиз. Мындай демилге айыл өкмөттөрдөн чыгыш керек. Эгерде элге укуктук маалымат дайыма жеткирилип турса элдин укуктук маданияты кыйла көтөрүлүп калмак.

- Элге кандай кеңеш бересиз?

- Максаттуу жашоого умтулгула деп кеңеш берет элем.

Описание: https://lh4.googleusercontent.com/OltcGObpBwET0mKoDER3x2Wp8rfYpkCfe9mcLRFRMUla8LSyoCVQEe4yRg4s2ON-nWztjha0tCwkM7MSKoALG3S5sEia1Ks-Ev9xlEzqg46OGuP4mm_lnW_UrpwiS5AVETCae316

Материал Юстиция министрлигинин алдындагы Мамлекет кепилдеген юридикалык жардамды координациялоо борборунун демилгеси менен, БУУнун жана Европа Биримдигинин аялдар жана кыздарга карата зомбулукту жоюга багытталган "Теңдик нуру" Программасынын колдоосунда даярдалды.

Материалдарда берилген пикирлер Бириккен Улуттар Уюмунун, Бириккен Улуттар Уюмунун Өнүктүрүү программасынын, алардын программа / долбоорлорунун же өкмөттөрдүн көз карашын чагылдырбайт. Колдонулган белгилөөлөр кайсы бир өлкөнүн аймагынын, же алардын чек араларынын укуктук статусуна тиешелүү ойду бербейт.

‹						›
Пн	Вт	Ср	Чт	Пт	Сб	Вс

Кыргыз Республикасынын

Юстиция министрлиги

Кыргыз Республикасынын

Юстиция министрлиги

Электрондук кабылдама

Асанов Ыдырыс: “Тилектештик автобусу” элге өз укугун билип, коргоп, пайдаланганды үйрөтүп жатат

Ченемдик укуктук актылардын маалымат базасы

Кыймылдуу мүлккө карата укук талабынын бирдиктүү мамлекеттик реестри

Юридикалык жактардын, филиалдардын (өкүлчүлүктөрдүн) жана ММК электрондук базасы

Юридикалык жактарды, филиалдарды (өкүлчүлүктөрдү) жана ММК каттоо

Апостилдештирүү

Нотариат жана адвокатура

Маалымат булактарына жазылып алуу

Акыркы кабар күнгө чейин бергиле

Кыргыз Республикасынын

Юстиция министрлиги