Юридикалык жактарды, филиалдарды (ѳкүлчүлүктѳрдү) мамлекеттик каттоо жѳнүндѳ

Юридикалык жактарды, филиалдарды (ѳкүлчүлүктѳрдү) мамлекеттик каттоо анын заманбап түшүнүлүшүндѳ Кыргызстанда салыштырмалуу кѳп эмес убакыт бар болууда. Социалдык-экономикалык кырдаалдын ѳзгѳрүүсү жана 20-кылымдын 90-жылдарынын башында ѳлкѳдѳ жүргүзүлгѳн экономикалык реформалар бул укуктук институттун калптануусуна жана кийинчерээкте мыктылануусуна алып келишти. Бүгүнкү күнгѳ юстиция органдарында юридикалык жактарды, филиалдарды (ѳкүлчүлүктѳрдү) ѳзгѳчѳ коммерциялык уюмдарды каттоо, ѳзү менен жетишээрлик жѳнѳкѳй жол-жобону элестетет, кайсыны жүргүзүүнүн тартиби Кыргыз Республикасынын мыйзамдары менен аныкталган. Бирок бул тартиптин орнолушу үчүн, 15 жылдан ашуун талап кылынган. Бул институтту жѳнгѳ салган биринчи ченемдик укуктук акт болуп, 1991-жылдын 1-февралындагы «Коомдук бирикмелер жөнүндө» Кыргыз Республикасынын № 359-XII Мыйзамы эсептелинет. Аталган актыга ылайык, саясий партиялар, массалык кыймылдар, профсоюздар, аялдардын, ардагерлердин уюмдары, майыптардын уюмдары, жаштар жана балдар уюмдары, илимий, техникалык, маданий-агартуучу, дене-тарбия-спорттук жана башка ыктыярдуу коомдор, чыгармачыл союздар, жердештиктер, фонддор, ассоциациялар жана башка жарандардын бирикмелери кирген коомдук бирикмелерди мамлекеттик каттоо, Юстиция министрлиги тарабынан жүргүзүлгѳн. Жарандык кодекстин 1-бѳлүмүн жана «Юридикалык жактарды мамлекеттик каттоо жѳнүндѳ» Кыргыз Республикасынын Мыйзамын ишке киргизүү, Юстиция министрлигинде жана анын территориалдык органдарында юридикалык жактарды, филиалдарды (ѳкүлчүлүктѳрдү) каттоо функциясынын негизги бѳлүмүн чогултууга мүмкүндүк берди. Кийинчерээк, 2004-жылдын аягында Жогорку кеңеш, «Жамааттар жана алардын бирикмелери жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамын кабыл алып, каттоочу органдардын санын дагы бир ирет үчкѳ чейин кеңейтти. Аталган актты колдонууга киргизген учурдан тартып, жергиликтүү кеңештер (айылдык, кыштатык, шаардык) жамааттар жана алардын бирикмелери сыяктуу юридикалык жактардын түрлѳрүн каттоо функциясына ээлик кылып калышты. 2009-жылы «Юридикалык жактарды, филиалдарды (ѳкүлчүлүктѳрдү) мамлекеттик каттоо жѳнүндѳ» Кыргыз Республикасынын Мыйзамы кабыл алынган, кайсыга ылайык Жогорку Кеңеш Кыргыз Республикасынын Өкмѳтүнѳ каттоочу органды ѳз алдынча аныктоо укугун ѳткѳрүп берди, кайсы ѳз кезегинде ушул эле жылдын ноябрь айында бул укугунан пайдаланып, Юстиция министрлиги коммерциялык эмес уюмдарды, жаңы түзүлгѳн Мамлекеттик каттоо кызматы – коммерциялык уюмдарды каттоо функциясын ишке ашырат деп аныктап, ошону менен каттоочу органдардын санына аталган кызматты кошту. Канчалык, Мамлекеттик каттоо кызматы кѳп объективдүү себептер боюнча мындай функцияны ишке ашырууга даяр болбогондуктан, эмнеге байланыштуу, Кыргыз Республикасынын Өкмѳтүнүн тийиштүү токтомдорунун долбоорун демилгелѳѳ жолу менен аталган кызмат тарабынан коммерциялык уюмдарды каттоо функциясын баштоо мѳѳнѳтү бир нече жолу жылдырылган. Кийинчерээк (2010-жылдын 1-июлунан) аталган функциядан тап-такыр эле Юстиция министрлигинин пайдасына баш тарткан. 2008-жылдан тартып ушул учурга чейин, Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлиги тарабынан юридикалык жактарды каттоонун жол-жобосун мыктылатууга багытталган бир нече ийгиликтүү иш-чаралар ѳткѳрүлдү. Алардын санына тѳмѳнкүлѳрдү киргизүүгѳ болот: 1) 2008-жылдын майынан тартып юридикалык жактарды, филиалдарды (ѳкүлчүлүктѳрдү) каттоодо «бирдиктүү терезе» принцибин киргизүү кийинкилерге уруксат берди: - уюмдаштыруучуларга ИНН жана ОКПО коду менен каттоо жѳнүндѳ күбѳлүктү алып алып бир мамлекеттик органдан (юстиция органы) каттоодон ѳтүүгѳ; - уюмдаштыруучулардын юридикалык жактарды каттоого байланыштуу чыгашаларын кыскартууга; - электрондук документ жүргүзүүнү киргизүү жолу менен юридикалык жактарды, филиалдарды (ѳкүлчүлүктѳрдү) мамлекеттик каттоо процессине тартылган ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдардын ѳз ара аракеттенүүлѳрүн оптималдаштырууга; 2) 2009-жылдын 1-апрелинен «Юридикалык жактарды, филиалдарды (өкүлчүлүктөрдү) мамлекеттик каттоо жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын кабыл алынышы, кайсы ѳзү менен тѳмѳнкүлѳргѳ мүмкүнчүлүк берди: - коммерциялык эмес уюмдардан жана каржы-кредиттик мекемелерден тышкары, уюштуруучулук документтердин укуктук экспертизасын жокко чыгарууга; - коммерциялык эмес уюмдардан, каржы-кредиттик мекемелерден, кайсыларды каттоо 10 календардык күндүн ичинде жүргүзүлѳт жана саясий партиялардан (30 күн) тышкаркы каттоолордун мѳѳнѳтүн 3 жумушчу күнгѳ чейин кыскартууга; - сунушталган документтердин санын кыскартуу жолу аркылуу юридикалык жакты мамлекеттик каттоону (кайра каттоону) жана анын иш-аракетиннин токтоосун каттоонун тартибин жѳнѳкѳйлѳтүүгѳ; - филиалдарды жана ѳкүлчүлүктѳрдү мамлекеттик каттоонун (кайра каттоонун) жана алардын иш-аракеттериннин токтоосун каттоонун тартибин аныктоого; - катталган (кайра катталган) юридикалык жактардын, филиалдардын жана ѳкүлчүлүктѳрдүн ысымдарын коргоону караштырууга; 3) 2012-жылдын февралынан тартып «бирдиктүү терезе» принципи боюнча юридикалык жактарды каттоо процессине тартылган мамлекеттик органдардын кызматкерлеринин ишин олуттуу автоматташтырууга, жакшыртууга жана жѳнѳкѳйлѳтүүгѳ мүмкүндүк түзгѳн, юридикалык жактардын, филиалдардын (ѳкүлчүлүктѳрдүн) автоматташтырылган электрондук маалыматтарынын базасын киргизүү. 4) Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинин мекемелик сайтына юридикалык жактардын, филиалдардын (ѳкүлчүлүктѳрдүн) электрондук маалыматтарынын базасын жайгаштыруу. Аталган иш-чара интернеттин колдонуучуларына каалаган убагында биздин планетанын каалаган чекитинен ѳзүнүн иш-аракетинде (келишимдерди түзүүдѳ, кайсы-бир субъекттерди издѳѳдѳ ж. б.) юридикалык жактардын, филиалдардын (ѳкүлчүлүктѳрдүн) электрондук маалыматтарынын базасында камтылган маалыматтарды кароого жана колдонууга мүмкүндүк берди. Юридикалык жактарды, филиалдарды (ѳкүлчүлүктѳрдү) мамлекеттик каттоо, кайра каттоо жана алардын иш-аракеттеринин токтоосун каттоо үчүн зарыл болгон документтердин тизмеги "Юридикалык жактарды, филиалдарды (өкүлчүлүктөрдү) мамлекеттик каттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 6,10,11,12,13,15,16,17-беренелери менен аныкталган. Юстиция министрлиги жана юстициянын территориалдык органдары тарабынан массалык маалымат каражаттарын каттоо «Массалык маалымат каражаттары жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамына жана 1992-жылдын 19-августундагы Кыргыз Республикасынын Өкмѳтүнүн № 410 токтому менен бекитилген, Кыргызстан Республикасында массалык маалымат каражаттарын каттоонун тартиби жѳнүндѳ Жобого ылайык ишке ашырылат. Юстиция министрлиги, продукциясынын басымдуу кѳпчүлүгү Кыргыз Республикасынын баардык территориясында, анын чегинен тышка, областтын жана Бишкек шаарынын территориясында жайылтууга арналган массалык маалымат каражатын каттайт. Юстициянын территориалдык органдары, продукциясы райондун жана шаардын, областтын бир нече райондорунун (шаарларынын) территориясында, ошондой эле ишкананын жана уюмдун территориясында жайылтууга арналган массалык маалымат каражатын каттайт. Массалык маалымат каражатын каттоо үчүн документтедин тизмеги жогоруда аталган Жобонун 3-пункту менен караштырылган. Массалык маалымат каражатын каттоо жѳнүндѳгү арыз жана башка зарыл болгон документтер юстиция органдары тарабынан бир айлык мѳѳнѳттѳ каралууга тийиштүү.
Мөөрү

2013.07.12 13:45:44